CD Recensies

SATIE: PARADE; RELÂCHE E.A.

Satie: Gymnopédies nr. 1 en 3 (orkestratie Debussy); En habit de cheval; Relâche; Parade; Gnossienne nr. 3 (orkestratie Poulenc); La belle excentrique; 5 Grimaces pour la songe d’une nuit d’été (orkestratie Milhaud); Le Piccadilly. Capitole orkest o.l.v. Michel Plasson. EMI 749.471-2, 341.443-2 (65’15”). 1988

 

Sinds de jaren midden 1910 werd Satie danig gepropageerd als de opperste antiromanticus door de aarts trendsetter Jean Cocteau met wie hij in 1917 samenwerkte aan het ballet Parade dat na de Sacre van Stravinsky het volgende schandaal werd van Diaghilevs Ballets russes. Ditmaal waren het niet de muziek van Satie of het scenario van Cocteau die verontwaardiging wekten, maar de kubistische kostuums van Picasso. 

De handeling speelt zich af voor een kermis stand en gaat over die showfiguren en hun artiesten – een Chinese goochelaar, een stel acrobaten en ‘een klein Amerikaans meisje’. Satie presenteert ze als een geestige reeks gevoelloze vignetten met ‘alledaagse muziek’. Hij vond daarin plaats voor geluiden van een typemachine, een revolver, een sirene en uit flessen samengestelde xylofoon.

Relâche is een term die in Frankrijk wordt gebruikt voor de periode dat een theater is gesloten tussen de voorstellingen. Bij Satie treft het publiek die situatie aan wanneer men voor een première opdraaft en het theater gresloten is (omdat die voorstelling pas drie dagen later is).

Het onzin scenario en de decors, bestaande uit honderden opgehangen grammofoonplaten, is van Francis Picabia. In de pauze wordt een korte film, Entr’acte, van René Clair vertoond waarin Satie zelf optreedt. Satie’s muziek hierbij doet erg onschuldig en zelfs enigszins ongeïnspireerd aan.

Interessanter zijn dan weer de door verschillende andere componisten met veel smaak en sfeergevoel georkestreerde pianowerken. Plasson laat het geheel gevoelig en levendig spelen, al deed Dorati ooit Parade meer in circussfeer (Mercury 434.335-2). Met de kwajongenscharme van Satie weten dirigent en orkest verder goed raad. De opname uit de Salle-aux-Grains in Toulouse klinkt gedetailleerd.