CD Recensies

SCHÖNBERG: SURVIVOR FROM WARSAW, A E.A. KOORWERKEN

Schönberg: A survivor from Warsaw op. 46; Friede auf Erden op. 13; Kol nidre op. 39; Volkslieder op. 49 nr. 1-3 en op. nr 1-3; Canons ‘Wenn der schwer Gedrückte klagt’ en ‘O daß der Sinnen doch so viele sind’; Stukken voor koor op. 27 nr. 1-4; Satiren op. 28 nr. 1-3; Stukken voor mannenkoor op. 35 nr. 1-6; Dreimal tausend Jahre op. 50a; De profundis op. 50b. Günther Reich c.q. John Shirley-Quirk (spr.), het BBC  singers en koor en het BBC Symfonie orkest  c.q. London Sinfonietta o.l.v. Pierre Boulez. Sony S2K 44571 (2 cd’s, 1u. 44’59”). 1976-1986

 

Schönberg: A survivor from Warsaw op. 46; Webern: Passacaglia op. 1; Orkeststukken op. 6 nr. 1-6; Orkeststukken op. 10 nr. 1-5; Variaties voor orkest op. 30; Bach, J.S.: Ricercare uit Musikalisches Opfer BWV 1079. Gottfried Hornick met het Mannenkoor van de Weense Staatsopera en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Claudio Abbado. DG 431.774-2 (49’30”). 1989-1992

 

Schönbergs A survivor from Warsaw is een nog steeds tamelijk verpletterend, ongeveer zeven minuten durend werk voor spreekstam, mannenkoor en orkest dat hij als eerbetoon aan de Joodse slachtoffers van de gruwelijke Nazi Endlösung van de omvangrijke Joodse bevolking in 1944 na de opstand in Warschau schreef. Het is gebaseerd op het verhaal van een overlevende.

Hier komt Schönbergs gave om pijn, angst, nachtmerrieachtige dwaasheid en emotionele ontheemdheid te uiten prachtig tot zijn recht. Maar ook zijn andere talent om hartstochtelijke woede en heroïsche bevestiging in een uitzichtloze situatie te duiden komt hier tot gelding.

De met Sprechstimme optredende verteller met toonhoogten die bij benadering boven en onder de middellijn liggen, vertelt hoe een groep gevangenen voor zonsopgang wordt gewekt en geslagen door de bewakers. De Nazi Feldwebel beveelt hen hun nummer hardop te zeggen zodat hij weet hoeveel er nog naar de gaskamer moeten. Maar middenin dat tellen barsten ze uit in een Hebreeuws overwinningslied ‘Shema Yisrael’ bij wijze van laatste grootse bevestiging van menselijke waardigheid. Het hele werk heeft daardoor protestkarakter.

Logisch dat zo’n kort stuk op een cd aanvulling behoeft. Daarbij is na veel opnamen te hebben beluisterd de keus gevallen op de combinatie Reich/Boulez met een vrij geserreerde vertolking die wel het voordeel heeft dat op 2 mooie cd’s de essentie van Schönbergs koorwerken handig toegankelijk is bijeengebracht.

Evenwaardig, in een combinatie met de belangrijkste orkestwerken van Webern is de verklanking door Hornick/Abbado die het stuk dramatischer, extroverter aanpakken.