Lydia Kavina: Spellbound: Oorspronkelijke werken voor theremin. Shore: Suite Ed Wood; Grainger: Free music nr. 1 en 2, Beatless music; Wolff: Exercise nr. 28; Neuwirth: Suite Bählamms Fest; Rózsa: Pianoconcert op. 31 Spellbound (bew.). Met het Ensemble Sospeso o.l.v. Charles Peltz. Mode 199 (63’06”). 2000
In het Spellbound pianoconcert uit 1967 van Rózsa vinden we materiaal terug dat eerder in 1945 diende voor de gelijknamige film van Hitchcock en dat daarin werd uitgevoerd op theremin, piano, hobo en strijkkwartet. Daarin speelt het grote liefdesthema voor Ingrid Bergman en Gregory Peck een wezenlijke rol. Alleen dat is in diverse bewerkingen op cd terug te vinden te beginnen by de hansworst Liberace (CBS MK 42244).
Des te welkomer is dat de Russisch-Engelse Lydia Kavina terugkeert tot de oorspronkelijke vorm en daarmee meteen de gelegenheid biedt om ook in andere stukken nog eens naar een theremin te luisteren. Zij is daarvoor de ideale keuze want ze is een kleindochter van de neef van de uitvinder van dat instrument, Léon Theremin en een der weinigen die dat door de natuurkundige Lew Theremin in 1924 ontworpen eerste elektronische instrument nog bespeelt door haar handen te bewegen bij twee antennes die toonhoogte en geluidsvolume regelen volgens het heterodyne principe om met oscillators audiosignalen op te wekken.
Criticus Harold Schonberg omschreef het geluid van zo’n theremin als: ‘een cello die de weg kwijt is geraakt in een dichte mist en jankt omdat hij niet weet hoe hij thuis moet komen’. De Duitse Carolina Eyck is de bekendste theremin speelster thans en ze maakte een paar opnamen met werken van Aho (BIS SACD 2036) en Say (Naïve V 5346).
Wat in deze compilatie van stukken opvalt, is dat de in 1968 geboren Olga Neuwirth haar theatermuziek Bählamms Fest bij het stuk van Elfriede Jelinek in 1998 (die Kavina al in 1999 opnam met Klangforum Wien op 3 cd’s Kairos KAI 12342) eind vorige eeuw ook nog een theremin gebruikte. Zoals ook de stukken van Aho en Say aantonen, is het instrument dus allerminst geheel in ongebruik geraakt.
Intussen is Lydia Kavina eveneens een zeer bekwame en ervaren bedienster van de nogal exotische theremin en eigenlijk had dit programma op dvd moeten worden uitgebracht zodat we ook haar geheimzinnige en haast bezwerende handbewegingen hadden kunnen zien.