CD Recensies

BEETHOVEN: MISSA SOLEMNIS, HARNONCOURT 3

Beethoven: Missa solemnis op. 123. Laura Aikin (s), Elisabeth Kulman (a), Johannes Chum (t) en Ruben Drole (bs) met het Arnold Schönberg koor en Concentus musicus Wenen o.l.v. Nikolaus Harnoncourt. Sony 88985-31359-2 (81’12”). 2015

 

Voor het aanwezige publiek moet het een schok zijn geweest toen Harnoncourt in juli 2015 tijdens het Stiermarken Festival in de Stefaniensaal in Graz op krukken het podium op kwam. In hoeverre er bijzondere symboliek en zelfs tragiek schuilt in het feit dat hij daar zijn laatste grote optreden had en uitgerekend Beethovens opus summum dirigeerde, biedt stof tot nadenken; in december dat jaar kondigde hij het einde van zijn loopbaan aan, 5 maart 2016 overleed hij.

Deze, zijn laatste opname werd samengesteld uit de beste gedeelten die tijdens repetities en concert werden vastgelegd en verschijnt op uitdrukkelijk verzoek van de dirigent.

Alleen al zijn beide eerdere opnamen van het werk lasten blijken dat Harnoncourt zich grondig in de compositie heeft verdiept. Niet alleen in kwesties over hoe het werk het beste kan worden uitgevoerd. Daar weet hij met zijn kenmerkende fraseringen, zijn aandacht voor het detail met zijn eigenzinnigheid wel raad mee. Maar hier gaat het meer om spiritualiteit en in zijn geval met het nadenken over de laatste dingen uit het leven. En dus om alles zo duidelijk en vanzelfsprekend mogelijk te maken.

Zo voorkomt hij om te beginnen oververhitting en zeker de solisten en het koor waaraan zware eisen worden gesteld, zullen hem daar dankbaar voor zijn geweest. Vanaf het Sanctus lijkt deze verklanking een nieuwe dimensie te bereiken en het Agnus Dei is heel ontroerend.

Hier is weinig over van de monumentaliteit zoals we die van Karajan en Klemperer kennen, maar ook is er weinig van Gardiners streven naar authenticiteit te bespeuren.

Voor zijn spirituele, goed doorwrochte interpretatie gebruikt Harnoncourt weer de authentiek klinkende instrumenten van zijn uitgebreid Concentus musicus, goed aangepaste solisten en een fenomenaal zingend koor.

Zo zijn de intense opwinding en het drama van het werk met een inspirerend gevoel van grote toewijding en vakmanschap goed gerealiseerd. Beethovens opmerking: “Uit het hart – moge het naar het hart gaan’ is verregaand gerealiseerd.

Dat men de mis zodanig kon monteren dat hij net nog op één cd paste, is ook winst, maar dan in materieel en financieel opzicht.

Volledigheidshalve zijn hieronder Harnoncourts beide eerdere opnamen ook niog even vermeld. Ook die behoorden tot de beste in de Vergelijkende Discografie van augustus 2015.

 

Beethoven: Missa solemnis op. 123. Eva Mei (s), Marjana Lipovsek (ms), Anthony Rolfe Johnson (t), Robert Holl (bs), het Schönbergkoor en het Europees Kamerorkest op Teldec 9031-74884-2, Warner 2564-174884-2 (2 cd’s). 1992

 

Beethoven: Missa solemnis op. 123. Maris Petersen (s), Elisabeth Kulman (a), Werner Güra (t), Gerald Finley) met het Groot Omroepkoor en het Concertgebouworkest o.l.v. Nikolaus Harnoncourt. C Major 71260-8 (dvd., 1u. 38’36”). 2012