Bach, J.S.: Orgelbüchlein BWV 599/644. James Lancelot. Priory PRCD 1139 (78’40”). 2014
Het is niet duidelijk wanneer precies Bach de koorpreludes van het Orgelbüchlein componeerde., maar de meeste kwamen waarschijnlijk tot stand tussen 1713 en 1715 toen hij in Weimar verbleef. Het is even waarschijnlijk dat sommige stukken al vóór Weimar zijn ontstaan, mar als het ware van de plank werden gehaald werden en bewerkt voor een nieuw doel.
Bach wilde veel meer dan 45 stukken schrijven – het zorgvuldig opgestelde register is bewaard gebleven en laat zien dat het boek 165 koorpreludes moest gaan bevatten. Kennelijk schoof Bach dat project terzijde toen hij naar Köthen verhuisde en andere prioriteiten kreeg.
De koorpreludes uit het Orgelbüchlein zijn in wezen miniaturen, elk ervan is een meditatie op de spirituele betekenis van de Lutherse koormelodie die daarvan de kiem vormt. Het fungeert ongeveer als een soort gebruikshandleiding, zowel voor het orgelspel als voor de compositietechniek. Bachs vindingrijkheid is verbluffend: steeds weer slaagt hij erin de juiste vorm en figuraties te vinden om een passende sfeer op te roepen, of dat nu in de welsprekende eenvoud van van het smekende ‘Ich ruf zu Dir’ is, of in het vreugdevolle nieuwjaarsstuk ‘In dir ist Freude’ met zijn subtiel aangehouden pedaalmotief.
James Lancelot speelt deze stukken op het ‘romantische’ Harrison & Harrison orgel uit 1970 in de kathedraal in het Engelse Durham. Hij laat het instrument helder klinken. Omdat deze muziek van Bach alle grenzen overschrijdt, is daar niets op tegen en zijn vitale, gevarieerde voordracht is fraai. Voor algemeen gebruik kan deze opname goed dienen, maar het kan nuttig zijn om ook wat alternatieven te beschouwen. Bijvoorbeeld van Gerhard Weinberger deels op het Joachim Wagner orgel uit de Nidaros kathedraal in Trondheim en deels op het Nicolaus Seeber orgel in de St. Johannes in Thüringen (CPO 999.652/3-2, 2 cd’s). Wolfgang Rübsam maakte twee volledige opnamen met orgelwerken van Bach, de eerste op Philips, de tweede op Naxos 8.55031/2 samen met andere orgelwerken. Hem stond een Flentrop orgel van de Duke universiteit in het Amerikaanse Durham ter beschikking.