Brahms: Klarinetkwintet in b op. 115; Klarinettrio in a op. 114; Klarinetsonates nr. 1 in f op. 120/1 en Es op. 120/2; Hoorntrio in Es op. 40. Florent Pujuila (kl), Joël Lasry (hrn), Eric le Sage (p), Lise Berthaud (va), François Salque (vc) en Pierre Fouchenneret (v). B Records LBM 015 (2 cd’s, 2u., 07’48”). 2018.

Brahms: Klarinettrio in a op. 114; Klarinetsonates nr. 1 in f op. 120/1 en Es op. 120/2. Joseph Shiner (kl), Somi Kim (p) en Yoanna Prodanova (vc). Orchid Classics ORC 100099 (65’28”). 2018

We mogen heel dankbaar zijn dat Brahms in 1894 tijdens zijn gebruikelijke vakantie in Bad Ischl nadat hij klarinettist Richard Mühlfeld terugkwam op zijn beslissing om te stoppen met componeren en wachtte met het opstellen van zijn testament.

Daar hebben we vier prachtige werken aan te danken, met het Klarinetkwintet als bekendste. In zijn laatste uitgebreide compositie wordt de weemoedige, nostalgische sfeer op alle gemak verkend. De intense schoonheid van de belangrijkste thema’s wordt gecombineerd met een ongekend gevoel van nostalgie, resulterend in een stemming van herfstige gelatenheid binnen een lyrische warmte.

In zijn late twee Klarinetsonates volgde Brahms nauwelijks een klassiek model, maar ontwikkelde hij feitelijk een nieuw genre. Sonate nr. 1 beschikt over de passie die de toonsoort f-klein met zich meebrengt. Sonate nr. 2 in Es groot en een fantasievol concept in drie delen, waarvan geen een langzaam is. Binnen die opzet wordt het werk gekenmerkt door kleur, emotie en wisselende texturen en harmonieën.

Beide werken werden ook bekend in de zetting voor altviool.

Het Allegro appassionato waarmee de eerste sonate begint, suggereert elastische kracht en ernst, zonder dat dit invloed  heeft op de hoofdzakelijk lyrische aard van de muziek, vertegenwoordigd door de smachtende, wijdlopige melodie die op de korte piano-introductie volgt.

Het langzame deel is als een verstilde nocturne die in beweging wordt gezet door melancholieke, rapsodische motieven van de klarinet en de langzame, dalende arpeggio’s van de piano. Het intermezzo wordt gespeeld op de manier van een Oostenrijkse Ländler waarvan de rurale energie overvloeit naar de opgewektheid van een soms uitgekookt rondo.

Het allegro amabile aan het begin van de tweede sonate, is in Brahms’ zeer bescheiden sonatevorm. Het tweede deel is een omvangrijk en verrassend krachtig scherzo. Het uitgebreide, warm klinkende thema van de finale heeft een klassiek evenwicht, ritmische degelijkheid, een intrigerende asymmetrie en een weelderige harmonie. Kenmerken die veel mogelijkheden bieden voor de vijf afsluitende variaties. Als veel vroeger werk vormt het Hoorntrio meer dan een aardige toegift.

De Franse opname van Eric le Sage c.s. vormt het derde deel van een opnamereeks die begon met beide Strijksextetten, de Strijkkwintetten en de Pianokwartetten (B Records LBM 012).

Met een niet te zware toon en helder ensemblespel doen zij op spontane manier recht aan het veelal weemoedige karakter van deze werken zonder de langzame delen desolaat en de snelle te wild te laten klinken.

De Orchid opname beperkte zijn tot het Klarinettrio en de beide Klarinetsonates. Dat trio behoort tot de weinige in zijn soort. Daarin speelt de cello haas een belangrijker rol dan de klarinet. Het trieste begin gaat over in een tragisch thema en ook het tweede thema, hoewel in majeur, is melancholiek. De doorwerking is bekort, waarna ineens de recapitulatie begint. In het adagio zijn de melodielijnen heel mooi met elkaar verweven. Als derde deel volgt geen menuet en geen scherzo, doch een wals en de finale is een dramatisch allegro.

De Engelse klarinettist Joseph Shiner en de in Nieuw Zeeland geboren Zuid pianiste Somi Kim houden alles eenvoudig in de beide Sonates die met een minimum aan vibrato worden gespeeld. De frasering is expressief en bijvoorbeeld het allegretto grazioso uit de Sonate in f klinkt ook echt gracieus. In het Klarinettrio, waar de in Engeland woonachtige Yoanna Prodanova zich bij hen voegt, heerst een goede balans wat de elegante sfeer ten goede komt.