Beethoven: Diabellivariaties op. 120. Maurizio Pollini. DG 459.645-2 (50’08”). 1998
Beethoven: Diabellivariaties op. 120. Piotr Anderszewski. Virgin 545.468-2 (63’10”). 2000
Beethovens 33 variaties op een thema van Diabelli werden in 1823 geschreven in opdracht van componist/uitgever Diabelli die daarmee snel aan geld wilde komen. Diabelli vroeg vijftig componisten om een bijdrage met de bedoeling ze gebundeld te publiceren. Schubert, de 11-jarige Liszt en de beledigde Beethoven behoorden tot degenen die reageerden.
Diabelli zag de grootheid van Beethovens bijdrage onmiddellijk ik en publiceerde die afzonderlijk. In dit nog steeds ongelooflijke werk realiseerde Beethoven een hele nieuwe variatievorm waarin elke variatie het thema opnieuw interpreteert in plaats van het te parodiëren of alleen de basisstructuur te gebruiken.. Aan het eind van het grote traject waarin tal van muzikale vormen zin geciteerd en omgezet, komt Beethoven met een verrassend verzoeningsgebaar: een Haydnesk thema dat eindigt met een simpel akkoord in C-groot.
Van dit werk verschenen legio opnamen met als mooiste die van o.m. Kovacevich (Philips 422.969-2), Richter (Philips 422.416-2) en Brendel (Philips 426.232-2). Bij hen voegt zich nu deze jonge Poolse pianist, die zo beheerst maar duidelijk ook met veel plezier de hele variatieroute aflegt en die daarbij zorgt nooit het zicht op het integrale werk uit het oog te verliezen. Deeltje voor deeltje èn het totaal vergelijkend en overziend is hij nogal verrassend degeen die het meest overtuigt in het illustere gezelschap collega’s. Heel opmerkelijk.
Pollini daarentegen, die met zijn latere opnamen van pianosonates van Beethoven ook al zo teleurstelde, overtuigt hier nauwelijks. Er circuleert van hem een heel mooie ‘live’ opname (uit Luzern?), maar deze presentatie uit de inderdaad wat kil aandoende Hercules zaal in München maakt een ongeïnspireerde indruk. Natuurlijk is het pianospel briljant en zijn er best contrasten, maar het geheel toont teveel een pokerface. Het mankeert aan esprit, aan glimlach, aan diepergravende expressie. Aan de opnamekwaliteit ligt het niet dat deze versie tenslotte naar het tweede garnituur afglijdt.