MADETOJA, LEEVI (1887 – 1947): VULDE FINSE LEEMTE NA SIBELIUS

De Finse dirigent, criticus, docent en componist Madetoja was leerling van Järnefelt en Sibelius en studeerde later nog bij d’Indy in Parijs en bij Fuchs in Wenen. Hij gold als de belangrijkste Finse componist van zijn tijd na Sibelius.

Madetoja schreef drie symfonieën (1915, 1918 en 1926), symfonische gedichten, ouvertures, kamermuziek, pianowerken, a-cappella koren, liederen, het ballet Okon Fuoko (1930) en de opera’s Pohjalaisia (1924) waarmee hij groot succes had en Juha (1934).

Afgezien van uiteraard Sibelius zijn logisch genoeg de nodige andere invloeden te onderkennen in Madetoja’s eerste symfonie: Richard Strauss, de Russische postnationalisten, Reger, maar bovenal de Fransen voor wie de componist zijn hele leven veel bewondering had. De tweede symfonie draagt een persoonlijker stempel en de derde die ontstond toen Madetoja in Houilles bij Parijs woonde, heeft een uitgesproken Frans cachet.

De Komedie ouverture (1923) is een vrolijk werk en de muziek bij de balletpantomime Okon Fuoko is erg sfeervol. Omdat het mannenkoor in Zweden en Finland zo’n populaire rol in de gemeenschap inneemt, is het geen wonder dat ook Madetoja voor zo’n a cappella vereniging schreef. Op Finlandia zijn 52 van die liederen, waaronder heel mooie, bijeengebracht. De eigenlijke liederenschat van Madetoja is met een totaal van 65 kleiner dan die van Sibelius of Kilpinen, maar altijd nog aanzienlijk. Een aantal teksten is in het Zweeds en Deens. Mooi, dat zowel de liederen voor vrouwen- als die voor mannenstem aan bod komen.

Pohjalaisia (of ‘De Ostrobothaniërs’) speelt in de vlakten van Ostrobothanië en gaat over het verlangen naar vrijheid en onafhankelijkheid van de boerenbevolking. Eén van hen Jussi staat daarin centraal en een ander, Antti zit gevangen na een aanval met een mes en is verliefd op Maija. Antti ontsnapt en aan het eind komt Jussi om in handen van de politie. Opvallend is de eerder lyrische dan uitgesproken dramatische muziek, maar ook de theatrale kracht ervan.

Selectieve discografie

Symfonieën nr. 1 -3; Komedie ouverture; Okon Fuoko; Suite Pohjalaisia. IJslands symfonie orkest o.l.v. Petri Sakari. Chandos CHAN 7097 (2 cd’s).

Liederen voor mannenkoor. Mannenkoor van de universiteit Helsinki o.l.v. Matti Hyökki. Finlandia 0630-19807-2 (2 cd’s).

Liederen. Gabriel Suovanen en Gustav Djupsjöbacka. Ondine ODE 996-2.

Liederen. Helena Juntunen en Gustav Djupsjöbacka. Ondine ODE 995-2.

Pohjalaisia (compleet plus suite). Jorma Hynninen, Raimo Sirkiä, Monica Groop, Ritva Auvinen met koor en orkest van de Finse omroep o.l.v. Jukka-Pekka Saraste. Finlandia 3984-21440-2 (2 cd’s).