Fonografie Muziek

POSTZEGELS MET MUZIEKTHEMA

MUZIEK ALS THEMA BIJ HET POSTZEGELVERZAMELEN Wedden dat het lukt? U kunt alle gangbare muziekinstrumenten ter wereld in één schoenendoos onderbrengen. En daarbij meteen nog hele koren, dansgroepen, beroem­de componisten en uitvoerenden. Geheel probleemloos. U hoeft alleen maar postzegels te verzamelen. Muziek heeft altijd al een belangrijk thema gevormd bij postzegel uitgiften en naarmate de internationale postzegelvloed groeit en groeit gaan steeds meer filatelis­ten er toe over om zich te concentreren op motieven, op exotische kleinkunst. Het compleet verzamelen van landen en werelddelen is geleidelijk te omvangrijk en te duur gewor­den. Motiefverzamelingen zijn geschakeerder, interessanter en vaak ook vrij goedkoop in de aanleg.Inderdaad blijken met name Oost-Europese landen (tot 1989) en ministaatjes als Andor­ra te hebben ontdekt, dat met de kleine, bonte waardepapiertjes geld valt te verdienen om de staatskas te spekken. Dientengevolge nam het aantal jaarlijks nieuw uitgebrach­te postzegels van dertig tot maximaal veertig toe tot een springvloed van meer dan vier­honderd. De mensen verloren het overzicht en daarmee de animo om langer dergelijke landen te verzamelen.Heel anders ligt dat voor motiefverzamelaars. Al sinds jaren specialiseren zich steeds meer filatelisten bijvoorbeeld in cactussen, paarden, schepen, vogels, katten en honden, paddestoelen, rozen, vlinders, loco­mo­tie­ven, vlieg­tui­gen, of be­roem­de staats­lie­den. Maar intus­sen is de muziek in al zijn facetten ook door de ridders van het pincet en de loep ont­dekt. Het gebied is schier onbeperkt, vooral omdat ook veel ontwikkelingslan­den geld ruiken en het aantal muziekmotieven op postzegels jaarlijks opnieuw uitbrei­ding ondergaat. Soms lijken de onderwerpen er met de haren te zijn bijgesleept.Om het hele terrein grondig te kunnen overzien moest  wel jarenlang zelf de ogen goed open hou­den en bijvoorbeeld telkens de Yvert catalogus napluizen. Lange tijd be­stond er name­lijk in Nederland voor het onder­werp muziek geen motiefcatalo­gus voor mu­ziek. Maar sinds 1983 is die er dankzij de inspanningen van de heren Beijk en Janssen wel. Als beginjaartal werd 1919 gekozen, het jaar, waarin o.a. Polen Paderewski herdacht. Een paar jaar later (1922) kwamen in Oostenrijk Haydn, Mozart, Beethoven, Bruckner, Strauss en Wolf aan de beurt, in 1926 bijvoorbeeld Bach in Duitsland. Haast omineus is, dat juist ook daar al in 1933 een serie werd gewijd aan de werken van Wagner!Het samenstellen en vooral bijhouden van  een derge­lijke cata­logus is haast een levens­op­gaaf voor een specia­lis­ten­team. Zelfs dat blijkt geen volledigheid te kunnen claimen. Een een­vou­dige verza­melaar kan dat nooit aan. Daar­voor ver­schijnen er over de hele wereld teveel "muziek" zegels, vaak op de meest onwaar­schijn­lijke plaatsen.Zo zou nauwelijks iemand vermoeden, dat uitgerekend een dwergstaatje als Albanië in 1971 ter gelegenheid van Beethovens 200e verjaardag een serie van zes zegels met motie­ven van deze componist uitbracht in een trotse oplage van 100.000 stuks; meer dan de bewo­ners van het schrale, arme bergland in twintig jaar zouden kunnen ver­brui­ken. Men wilde er in het buitenland geld mee verdienen, maar dat mislukte deerlijk, want tien jaar later doet de hele serie postfris niet meer dan zo'n zestien gulden.Nog goedkoper is een muziek postzegel uit het land van de rijzende zon. In 1971, naar aanleiding van de wereld jamboree in Japan, gaf de PTT van dat eilandenrijk een post­zegel uit met een trompetspelende padvinder. Het papiertje, dat in een oplage van ruim dertig miljoen stuks werd gedrukt, is nu voor vier dubbeltjes te koop. In de motiefcata­logus komt het trouwens niet voor.Als het om een nuttige investering ging, hebben ook de verzamelaars, die in 1959 het "Beethovenblok" van de Duitse Bundespost kochten, verkeerd gespeculeerd. De collec­tioneurs vergaten ook gestempelde Beethovenblokken in te slaan. Dat zou voor velen ook tegen de regels ingaan, de regels volgens welke postfrisse zegels vrijwel altijd meer waard zijn dan gestempelde. Hier dus niet: gestempelde blokken zijn schaars en kosten dus ongeveer ¦125,-, aanzienlijk meer dan ongestempelde. Ook dit komt in de motief­catalogus niet voor helaas.Eigenlijk de mooiste motieven rond het thema muziek komen volgens de experts uit Afrika en de V.S. Maar ook Suriname liet zich niet onbetuigd en bracht in 1970 een uit vijf kinderzegels bestaande Beethovenserie (NVPH nr. 547/51) met toeslag uit van ont­wer­per Hartz. Van­wege de grote oplaag is hij niet zoveel waard: acht gulden postfris èn gestem­peld.  Al in 1967 had Suriname twee zegels (479 en 480) uitgebracht, gewijd aan de Stichting Cultureel Centrum met dans en een trommelmasker als onderwerp.De Keny­aan­se PTT daarentegen hield een serie, waarop het nationale theater werd voorgesteld, zeer klein en zorgde zo voor een nog steeds toenemende waarde. Fraai is bijvoorbeeld ook de afbeelding van een Flügelhorn uit de collectie van het Muziekin­strumenten museum uit Leipzig op een DDR postzegel uit 1979.De Amerikanen herdenken op hun postzegels bij voorkeur de nationale cultuur. Postze­gels met niet alleen de beeltenis van George Gershwin, maar ook van de jazzmusicus W.C. Handy zijn daar geen uitzondering. Het gaat ook hier dankzij niet overdreven grote oplagen om waardevolle zegels.Vreemd genoeg zijn relatief weinig muzikale postzegels te vinden in het land, waar Sir Row­land Hill in het jaar 1840 de postzegel uitvond. Ook na de jaren zestig, toen fans smeek­ten om de Beatles met een postzegel te eren, werd geen gevolg gegeven aan die wens. John Lennon moest tot 1988 wachten tot hij op een postzegel werd vereeuwigd. In het alge­meen hebben de post­ma­na­gers blijkbaar niet veel op met pop- en rockmusic en met eigentijd­se mu­ziek. De volks­muziek komt er relatief veel beter af, getuige bij­voor­beeld een Griekse serie, en een instrumen­tenserie uit Saoedi-Arabië. Een land als de Alpen­re­pu­bliek Oos­ten­rijk drukte op zijn postze­gels tot nu toe uitsluitend grote musici uit het verleden af, die al ettelijke jaren zijn begraven. Ook Herbert von Karajan wacht nog op een zegel.Indachtig aan de vaststelling van de Romeinen "Frisia non cantat" springt ook Nederland weinig gul om met zijn muzikaal verleden en heden. Dit zijn de bescheiden pogingen: NVPH nr.         Serie                                       Afbeelding                              Jaar275                  zomerzegel                            Diepenbrock                           1935277                        ,,                                       Sweelinck289/92             kinderzegels                           engel met bazuin                   1936642                  zomerzegel                            Pijper                                      1954832                  kinderzegel                             fluitspeelster                           1964908                  herdenkingszegel                   400 j. Wilhelmus                    1968932/6               kinderzegels                           musicerende kinderen 1969   19691006                zomerzegel                            Holland Festival                      19721046                zomerzegel                            Muziekconcours  Kerkrade    19741175                zomerzegels                          muziekschrift                         19791176                                                               koorzang1225                Europazegels                         carillon                                    19811226                                                               draaiorgel1333                Europazegels                         pianotoetsen                          19851334                                                               orgelpijpen1413                speciale uitgifte                      100 jaar Concertgebouw       19881636                                                               Mahlerfeest                            19951729                                                               Franz Schubert                      1997 Ook de Nederlandse Antillen lieten zich niet onbetuigd met uitgiften in 1966, 1969, 1972, 1981, 1982 en 1990. Ook daar gaat het meer om kwantiteit dan om kwaliteit: vooral om het gewin dus.                                                       

Literatuur

M. Janssen: Postzegel catalogus Muziek deel I en II. Uitg. InpeG, Steensel. ISBN 90-6796-106 en 107-8 (1995).