Fonografie Muziek

FOUTWAARSCHUWING

FOUTWAARSCHUWING Lang, lang geleden in het lp tijdperk kon de discofiel soms op gekke of nare opnamefouten stuiten. Berucht waren bijvoorbeeld de door Amerikaanse firma’s op met synchroonmotoren werkende recorders in verband met de lagere productiekosten bij 50Hz wisselstroom in Europa gemaakte opnamen die thuis in de V.S. bij 60Hz verder werden verwerkt. Niet alleen werden zo de tempi onbedoeld wat verhoogd, ook de toonhoogte ging zowat een terts omhoog. Curieus, vervreemdend, fout maar als collector items wel interessant. Soms werden ook delen abusievelijk verwisseld of een verkeerd stel matrijzen gebruikt. Een bekend geval was een Capitol lp opname die aan de ene kant Hindemiths symfonie Mathis der Maler en aan de andere Jephta van Toch moest bieden, maar slechts tweemaal Hindemith liet horen.Wat in die lp tijd (gelukkig) vaak door band- en plaatruis, door tikken, spetters en krassen werd gecamoufleerd, waren slechte bandlassen en andere montagefouten. Met de komst van de digitale opnametechniek en de cd werden op productie, bewerking en postproductie veel kritischer want het blote oor kon ineens veel duidelijker fouten en tekortkomingen waarnemen. De cd bleek gelukkig ook onkwetsbaarder dan de lp. Wel verschenen in de beginjaren wel heel wat schijfjes met een homogene aluminiumlaag. Alleen de over grote reserves bij de foutcorrectie beschikkende cd spelers garandeerden een continue, ongestoorde weergave. Zowel de cd productie als de kwaliteit van de cd spelers werd de voorbije jaren sterk verbeterd zodat de klachten over niet afspeelbaar moois duidelijk zijn verminderd.Toch zijn foutjes nooit geheel te voorkomen. Met digitale hulpmiddelen zijn overgangen, lassen en andere correcties ook veel beter uitvoerbaar dan destijds met analoge methodes. Toch gaat het bij de gemiddelde opname van ‘klassiek’ repertoire nog om het naadloos, ongestoord aaneenrijgen van heel wat takes en het veelvuldig knippen in het materiaal.Tijdens de luisterpractica bij de opleiding Muziekregistratie aan het Haags Conservatorium waar het mede de bedoeling was het gehoor van de studenten te scherpen hielden we wel eens een wedstrijd bij het beluisteren van gewone cd’s hoeveel knippen we hoorden langskomen. Iedere masochist kan dat ook doen, het beste door aandachtig via een goede hoofdtelefoon te luisteren. Een paar jaar geleden op bezoek bij Polyhymnia in Baarn verbaasde me hoeveel knippen een met de computer gemonteerde opname van een Bachcantate door een ervaren ensemble en dirigent als Gardiner nodig bleken.Met onherstelbare, echte cd fouten lijkt het op basis van grote eigen ervaring nog wel los te lopen. Ik herinner me wel o.a. de Philips opname van Bachs Hohe Messe door Frans Brüggen (Philips 426.238-2) waar in ‘Gloria’ en ‘Sanctus’ een stel duidelijke, onontkoombare digitale tikken hoorbaar was. En onlangs beluisterde ik de opname van Dvoraks 9e symfonie en Tsjaikowski’s Romeo en Julia door het Nederlands filharmonisch orkest onder Yakov Kreizberg (Pentatone PTC 5186.019) en schrok na 1’44” in het tweede deel van wat een enorme montageblunder in de vorm van een hap uit de muziek en een miserabele overgang leek. Hadden producer Job Maarse, balance engineer Erdo Groot en de editors Daan van Aalst en Sabastian Stein zitten slapen? Nee gelukkig, het bleek een exemplarische (pers)fout die ook op de betere cd spelers niet werd verbloemd. Gelukkig niets generieks, maar dergelijke persfouten komen dus kennelijk nog voor.

Het is interessant nader te horen wat voor ervaringen onze websitebezoekers op dit gebied hebben opgedaan. Reacties zijn welkom!