Erik Ryding en Rebecca Pechefsky: Bruno Walter: A world elsewhere. Yale Universit Press, 488 bladzijden.
Het eerste gepubliceerde portret van Bruno Walter verscheen al in 1913 toen hij pas zesendertig was. Hij was toen al wel ruim tien jaar Mahlers secondant en diens waarschijnlijke opvolger in Wenen. Ook had hij successen geboekt in München, Berlijn en Salzburg en zelfs reeds in de V.S.
Zijn autobiografie volgde, ook haast wat prematuur, in 1948. Daar tussenin verschenen ook nog diverse profielen. En daarna, zeker bezien vanuit een kritisch perspectief, brak een merkwaardige periode van absolute stilte aan rond de grote dirigent. In de halve eeuw na het overlijden van ‘een van de heiligen uit de muziekwereld’ zoals een van zijn opvolgers in New York, Leonard Bernstein hem noemde, leek hij geheel vergeten door biografen.
En dan gelukkig ineens ter gelegenheid van de herdenking van zijn veertigste sterfdag in 2002, is er hernieuwde aandacht voor de dirigent. Dat begon in 1999 al met Michele Selvini’s fraai vormgegeven, zover bekend nog onvertaalde Bruno Walter: La porta dell’eternità (Fondazione culturale della collina d’oro, Milaan) dat helaas een onvolledige levensbeschrijving geeft.
Wat dat betreft is het boek van Ryding en Pechefsky al meteen een uitkomst: in één dikke band wordt een goed overzicht gegeven van een van de persoonlijkste dirigenten uit de twintigste eeuw. Een deel van die deugdzaamheid schuilt ook in het feit dat de auteurs toegang hadden tot de tot dan toe gesloten Walterarchieven uit de New Yorkse Public Library en – dubieuzer – tot correspondentie van bewonderaars.
Toch domineert de teleurstelling. De toon van het boek is haast ademloos hagiografisch en er wordt veel te weinig ingegaan op Walters leven, zijn door de Nazi’s afgedwongen ballingschap en zijn merkwaardige aanstellerij op hoge leeftijd toen hij viel voor de quasi spirituele antroposofische leerstellingen van Rudolf Steiner. Ook zijn loopbaan krijgt geen kritische analyse die het sentiment van een ansichtkaart te boven gaat.
Het wachten is derhalve nog steeds op een beschouwing over de dirigent en diens rol in het muziekleven van de vorige eeuw.