Aho: Prelude, toccata en postlude voor cello en piano; Lamento ‘In memoriam Sakari Laukola’; Halla; Vioolsonate; In memoriam Pehr Henrik Nordgren; Pianosonate nr. 2 ‘Hommage à Beethoven’. Samuli Peltonen (vc), Jonja Fräki (p), Jaakko Kuusisto (v), Pekka Kuusisto (v). BIS SACD 2186 (80’43”). 2018

De Finse componist Kalevi Aho (1949) mag dan wat minder bekend zijn dan zijn landgenoten Kaija Saariaho en Magnus Lindberg, hij schrijft wel opmerkelijke, heel persoonlijk muziek. Tot voor kort kregen vooral zijn symfonische werken aandacht (hij componeerde er minstens twaalf plus 31 concertante werken), maar nu is er gelukkig ook aandacht voor enige van zijn kamermuziekwerken.

Soms klinken deze wat stekelig, maar over het geheel zijn ze niet lastig te benaderen omdat hij liever in zachte pasteltinten dan in felle kleuren werkt. 

Dat is meteen in de Prelude te horen die een jazztrekje heeft. De Toccata is een soort moto perpetuo dat als een wervelwind voorbij raast, waarbij de cellist snelle reeksen herhaalde noten speelt en de pianist over de volle breedte van de toetsen jaagt. Met de melancholieke, romantische Postlude keert de rust terug.

Bij het luisteren naar Lamento, worden - hoe inventief het stuk ook is - herinneringen aan Sibelius gewekt, net als bij Halla (vorst) voor viool en piano. Ook in de solovioolsonate uit 1973 ontkwam de componist niet aan Sibelius en Ysaÿe terwijl de muziek over een groot bereik van de toets is uitgesmeerd en overgaat in zachtere pizzicato passages. Het eerste deel heet ‘tempo di ciacona’ maar heeft niets van Bachs chaconnes omdat de muziek te veel uiteenspat, voordat in het tweede wat kil melancholiek aandoet en het ‘grandioso’ fel oplicht.

In memoriam Pehr Henrik Nodgren is een waardig eerbetoon aan zijn in 2008 overleden collega. De eerste vraag bij de titel ‘Hommage à Beethoven’ van de Pianosonate nr. 2 uit 2016 is natuurlijk: aan welk werk van die componist is het gekoppeld? Dat blijkt de Hammerklaviersonate te zijn en Aho heeft er plezier in om melodieus en harmonisch met wat thema’s te stoeien terwijl hij de ritmiek intact houdt. In het tweede deel verwijdert hij zich het verst van Beethoven.

Oorspronkelijke gedachten genoeg. Voor de uitvoering van dit programma is een beroep gedaan op een stel eminente Finse musici, waaronder de vioolbroers Kuusisto en pianiste Sonja Fräki die geldt als Aho specialiste en die in 2013 een opname met de 19 Preludes, de drie Kleine pianostukken, de 2 Makkelijke pianostukken voor kinderen, de Sonatine, de Solo nr. 2 en de Pianosonate nr. 1 maakte (BIS SACD 2106).