Azarova: Asiopa for ensemble; Trojaborg for clarinet solo; Epices for soprano and ensemble; Feet on fire for 2 percussion; Outvoice outstep outwalk for bass clarinet; Sound from the Yello Planet for ensemble and tape; Axis of every Karuss for clarinet, cello and piano; Model Citizens for cello and piano; Chronometer for piano; As for the clot it is slowly for solo tuba; Valentina’s Blues for piano; West/East for ensemble. Diverse uitvoerenden waaronder Michel Marang (kl), Stephan Vermeersch (bkl), Doris Hochscheid (s), Frans van Ruth (p), Nikolay Oorzhak (keelzang), Tetyana Kravchenko (p), Sergejus Kirsenko (bt) en Marcel Worms (p). Profiel cd (62’53”). 2011

Helemaal eigentijds is niet alleen de muziek, maar ook de manier waarop Svitlana Azarova (1976, Izmajil, Oekraïne) zich manifesteert op internet. Tientallen pagina’s, vaak met herhaalde gegevens, markeren haar pad. Jaartallen, namen van composities te over, maar behalve wat biografische gegevens, te beginnen op haar eigen website //azarova.com/ nauwelijks achtergronden, toelichtingen. Hooguit in een wat waterig interviewtje.

Zo blijft over het geboeid en onbevangen luisteren naar deze voor Nederland eerste aan een doorsnee uit haar werk gewijde cd. Wel moeten er nog een dubbel cd onder de titel Candour of mystery en een dubbele cd-rom met werken van 12 vrouwelijke Oekraïnse componisten zijn waaraan ze vier items bijdroeg.

Op internet wordt ook terloops iets aangestipt over de achtergrond van de componiste, haar zekere hang naar mystiek, mogelijke invloeden van de Nieuwe Weense School, Cage, Stockhausen en Berio, waaraan doorfantaserend ook nog Boulez, Pärt, Goebaidoelina in haar rustiger momenten, Oestvolskaja en de vroegere verdere Oost-Russen Kancheli en Mansurian zouden kunnen worden toegevoegd. Of haar leraar Theo Loevendie bij wie ze in 2005 haar mastertitel behaalde na door een gelukkig toeval in Nederland te zijn beland. Maar wat zou het met dergelijke speculaties zonder dat de componiste zich zelf daarover duidelijk uitlaat. Al gauw wordt tijdens het luisteren duidelijk dat Azarova een heel eigen, autonome stem heeft en juist dat maakt haar zo boeiend.

Zoekend naar een gemeenschappelijke noemer van het hier gebodene, is vast te stellen dat het om louter korte werken gaat (het kortste van 2’52”, het langste van 9’40”), langer dan bij Webern en menig aforisme. Dat de titels een duidelijke, de luisteraar voorlopig onduidelijke inspiratiebron suggereren en dat de muziek die overheersend wordt gekenmerkt door warme, donkere kleuren (cello, lage klarinetregister, basklarinet, bastuba, geen piccolo, geen knetterend slagwerk) kunnen worden beschouwd als Short musical streams of conciousness, als verrassende stemmingsbeelden die het impressionisme en expressionisme ver te buiten gaan.

Gebruik van de menselijke stem is goed geïntegreerd; sla voor een eerste kennismaking het begin van het programma even over en kies het zesde bandje met Sounds from the Yellow Planet dat de componiste op haar interessantst en uniekst toont met de fascinerende keelzang van Nikolay Oorhak. Zonder de bladmuziek bij de hand te hebben is het wat lastig om nader op de materie in te gaan.

Omdat de componiste quasi om de hoek woont, is het eenvoudig haar naar toelichtingen te vragen. Die geeft ze echter liever niet omdat ze het belangrijk vindt om bij de luisteraar zelf de fantasie te stimuleren.

Wel merkt ze over Trojaborg op: “Dit werk ontstond tijdens een composer in residence periode in Visby in het Zweedse Gotland in 2007 waar ik werd geïnspireerd door het gigantische aantal ruïnes en artefacten uit de Vikingentijd en uit de Middeleeuwen die over het eiland verspreid waren. Ook omringd te zijn door water had invloed op mijn compositie.”

En over Sounds from the yellow planet voor fluit, bes clarinet, tuba, slagwerk, piano, viool, altviool, cello, contrabas: “Hier voegde ik een geluidspoor toe van de keelzanger Niolay Oorzhak. De titel ‘gele planeet’ is een sjamaans word voor Saturnus. Voor een niet-sjamaan gaat de meest voor de hand liggende communicatie met de spirituele wereld via geluid. Door te luisteren kunnen we deelnemen aan de conversatie tussen werelden.

De belangrijkste gedachte achter de compositie is ook de vereniging van twee stijlen, twee naturen: eigentijdse en authentieke muziek. Het ensemble zorgt voor het eigentijdse deel en het opgenomen authentieke geluid van mijn vriend Nikolay Oorzhak, een beroemde meester in het Khoonei keelzingen uit Tuva.

Gedurende de eerste 1’52” van de opname wordt Nikolay’s zang gecombineerd met het geluid van zingende schalen als het slagwerk begint. Dit is om de nadruk te leggen op het mystieke/authentieke/heidense gevoel. Daarna laat ik vanuit dit geluid een nieuw eigentijds geluid “groeien”. Voor mij is dit alles heel logisch: het is als een soort “klankevolutie”. De compositie eindigt met alleen het geluid van het tevoren opgenomen klankspoor om de luisteraar in de authentieke sfeer te houden.

Fijnzinnigheid en beheerste passie met een hang tot het meditatieve zijn troef, nergens is iets speurbaar van een lust tot epateren of provoceren. In hoeverre zich hier een ware Slavische ziel toont? Inhoud gaat steeds boven vorm, zoveel is duidelijk.

Dat ze gewild is als componiste, blijkt uit de vele opdrachtwerken en dat het haar niet aan inspiratie ontbreekt, manifesteert zich in een grote productiviteit van jaarlijks ettelijk nieuwe werken. Uitgevoerd worden deze ook. Logisch bij opdrachtwerken, maar dan nog. Niet alleen in O- en W- Europese landen, maar ook in de V.S.

Bij deze apart verpakte productie, opnieuw van veel jaartallen en nuchtere feiten voorzien, maar zonder enige toelichting, gaat het voornamelijk om goed verzorgde zaalopnamen, wat hier en daar blijkt uit een flard applaus.

Dat Azarova niet stil zit, blijkt uit het lijstje werken waaraan ze momenteel bezig is. Daaronder een solo voor altviool, voor de V.S. de Symphony Pure thoughts transfixed en voor het Orchestre national d’Île de France iets dergelijks. Daaruit kan blijken dat Azarova zich langzamerhand uit de compositorische solo- en kamermuziekwereld naar grootschaliger composities toewerkt.

Zeker is dat de zich op zo bijzondere wijze muzikaal uitende landgenote meer aandacht verdient na deze simpele profiel opname (te spreken van een promo zoals in de popwereld is haast beledigend, daarvoor is de affaire te serieus) en ‘normale’ cd uitgaven met desnoods zelf geschreven toelichtingen en al. Is het niet bij MCN/Donemus, dan veel liever zelfs bij Manfred Eichners ECM dat grossiert in nader te ontdekken modernen.