Adams: Harmonium. San Francisco symfonie orkest en –koor o.l.v. John Adams; Koren uit The death of Klinghofer. Londens Operakoor en Orkest van de Opéra Lyon o.l.v. Kent Nagano. Nonesuch 7559-79549-2 (1u. 13’31”). 1991, 1997

Adams: Harmonium; Rachmaninov: De klokken. Atlanta Symfonie orkest en –koor o.l.v. Robert Shaw. Telarc CD 80365 (1u. 13’52”). 1995

De relatie die John Adams had gedurende zijn tijd als ‘composer in residence’ bij het San Francisco symfonie orkest leidde tot het ontstaan van Harmonium in 1980/1. Dit werk markeert een keerpunt in zijn pogingen om het minimalisme om te zetten in iets rijkers en iets dat minder rigide is- van, zoals hijzelf zei “Great prairies of non-event” in “vormen die groeien”.

Het driedelige koorwerk maakt gebruik van teksten van John Donne en Emily Dickinson. De eerste daarvan, ‘Negative Love’ is een meditatie over verschillende soorten liefde. Dit deel begint met een enkele noot waaromheen zich geleidelijk andere noten verzamelen totdat tenslotte in afmetingen en momentum een hele storm ontwikkelt. Het tweede en derde deel maken gebruik van teksten van Dickinson: ‘Because I could not stop for death’, een treffende terugblik op het leven van de schrijfster, gezien vanuit het raam van een treinwagon. Hier is sprake van een eenvoud die aan oude gezangen herinnert en troostrijk, bemoedigend is; in tegenstelling tot deel 3, ‘Wild nights’, dat meer weg heeft van een verbaasde uitroep die veel weg heeft van het eerste deel, alleen nu nog meer op een vulkanische eruptie lijkt.

Edo de Waart maakte in 1984 een opname van het werk gedurende zijn dirigentschap in San Francisco (ECM 821.465-2), maar de latere van Adams zelf is ingetoomder, evenwichtiger. De opgeroepen emoties klinken daardoor des te treffender, het mooist in ‘Because I could not stop for Death’. Het koor klinkt alleen in de massaler gedeelten wat op afstand wat misschien natuurlijker, maar minder pakkend is.

Wat dat betreft voldoet de opname van Shaw aan hogere opnametechnische eisen en klinkt elektriserender. In ‘Wild nights’ krijgt het koor de vrije teugel.