Zimmermann: Pianowerken (compleet), Frühe Klavierstücke nr. 1-3; Extemporale; Capriccio; Enchiridion nr. 1-7; Enchiridion Anhang nr. 8-10; Enchiridion II nr. 11-15; Konfigurationen nr. 1-8. Eduardo Fernández. BIS SACD 2495 (74’02”). 2019

Aan de hand van de Pianowerken van Bernd Alois Zimmermann uit de periode 1939 tot 1956 is goed zijn latere ontwikkeling van neo-classicisme in de geest van Hindemith via Schönbergs twaalftonerij en serialisme in het  algemeen  tot wat hij zelf omschreef als ‘muzikaal pluralisme’, gebaseerd op citaten en gesuperponeerde metra, ritme en tijdsniveau’s te volgen, want ze ontstonden voor die tijd.

De drie Frühe Klavierstücke dateren uit 1939 en zijn van de 21-jarige student en het laatste uit 1946. Laatromantisch van aard nog, maar wel met wat modernistische ondertonen, als in de middenperiode van Scriabin.

Ook de vijf stukken uit Extemporale zijn nog tonaal. Ze ontstonden in een moeilijke periode toen de componist zich beslist wilde onttrekken aan de militaire dienstplicht tijdens W.O. II. Hier kijkt sms even Satie om de hoek. Maar hier zijn ook de eerste harmonische botsingen al te horen die later zo kenmerkend werden in Zimmermanns werken.

Het elf minuten durende Capriccio uit 1946 is het eerste uitvoerige pianowerk van de componist. Het is nog steeds tonaal en behoort tot zijn interessantste pianowerken met zijn contrasterende ritmen. In de oudste betekenis is Enchidrion een kort stoïcijns handboek over poëtisch metra uit de tweede eeuw. Voor Zimmerman betekende het een studie naar zeer dichte ‘gekraakte’ akkoorden met parallel harmonieën die nooit mengen of oplossen. Gelukkig is er een lyrische melodielijn in de rechterhand.

Met de Konfigurationen uit 1956 bereiken we eindelijk de rijpe, eigen stijl van de componist. De Zweden van BIS vertrouwden deze taak toe aan de Spaanse pianist Eduardo Fernández die als specialist op het gebied van de nieuwere muziek te boek staat. Bij Zimmermann leidde dat tot een goed resultaat. Het ligt waarschijnlijk ook aan hem dat de muziek niet bijster interessant is

Andreas Skouras maakte in 2015 ook zo’n volledige opnamen boeide meer, alleen al door deze wat vlotter te spelen en daarmee zes minuten eerder klaar te zijn (Neos 511.026).