Xenakis: Eonta; Metastaseis; Pithoprakta. Nationaal orkest van de Franse omroep o.l.v. Maurice le Roux. Le chant du monde LDC 278368 (39’). 1965

Het leven van e in 1954 in Roemenië geboren, in Griekenland groot geworden en na de militaire coup daarna naar Frankrijk uitgeweken Xenakis is fascinerend. Hij was opgeleid als architect, werkte van 1948 tot 1959 als assistent van Le Corbusier maar streefde ook een carrière als componist na. Als voorbereiding daarop had hij les van Milhaud en Honegger, maar hij ontwikkelde zich in wezen als autodidact. In seriële muziek zag hij niets, daarentegen wel in toepassing van mathematiek en het gebruik van de computer.

Metastaseis (Metamorfose, 1954) demonstreert die toepassingen duidelijk. Het is zijn eerste compositie, geschreven voor een zesdelig orkest dat voornamelijk uit strijkers bestaat. In het werk zijn bouw- en wiskundige ideeën gecombineerd.

Ondanks de nogal cerebrale aard van het stuk dat is geïnspireerd op herinneringen aan anti-Nazi demonstraties in Athene heeft het werk ook duidelijk emotionele associaties. Het is goed om met deze compositie te beginnen en daarna de weg van de toondichter via het ook voor orkest geschreven Pithoprakta (1955/6) en Eonta voor twee trompetten, drie trombones en piano (1963/4) te volgen.