Vasks: Celloconcert nr. 2 Klātbūtne (Aanwezigheid); Musique du soir; Boek voor solocello Grāmata čellam. Sol Gabetta met Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Candida Thompson c.q. Irène Timacheff-Gabetta (org). Sony 88725-42312-2 (60’35”). 2015, 2009

De internationale opkomst van componisten uit de Baltische staten is een van de meest significante en verheugende ontwikkelingen uit de afgelopen jaren. De in 1946 in Letland geboren Pēteris Vasks behoort tot de interessantsten. 

Zijn eerste werken vertonen een avant-garde invloed, hoewel zijn stijl ook door volksmuziek en minimalisme werd gestimuleerd.

De Argentijnse, in Zwitserland levende celliste Sol Gabetta ontdekte Vasks al snel en speelde op jonge leeftijd diens Grāmata čellam voor solocello maar waaraan ook de menselijke stem te pas komt. Het werk uit 1978  heeft 2 delen, marcatissimo en dolcissimo.

Nadat Vasks haar dit werk, dat ook is opgenomen door Kristine Blaumane (Conifer 75605-51272-2) en David Geringas (Hännsler 93.229) van haar had gehoord, ging hij graag in op haar verzoek om een celloconcert voor haar te schrijven. Het werd zijn tweede (nr. 1 is voorhanden met Geringas op Conifer 75605-51271-2) en ontstond in 2012. Een strijkorkest begeleidt en de titel ‘Aanwezigheid’ werd door Vasks als volgt verklaard: “Ik ben hier en niet ver weg. Met iedere ademtocht ben ik hier op deze wereld, met al mijn idealen en dromen van een betere wereld”.

Er wordt een sfeer geschapen van de ziel die eerst ten hemel stijgt en dan in gelouterde vorm op aarde terugkeert. Wanneer we het werk - in de voor Vasks typische volgorde der delen langzaam-snel-langzaam horen, heeft het inderdaad iets specifieks tijdeloos contemplatiefs. Dat blijkt ook ondubbelzinnig uit de prachtige uitvoering waarvoor ook Amsterdam Sinfonietta grote waardering verdient. Vooral het romantische andante cantabile en het adagio tot besluit - mogelijk de eigenlijke kern van de compositie - maken een diepe indruk. 

Musique du soir (1988) is oorspronkelijk voor hoorn en orkest en maakt een wat minder sterke indruk als compositie. Maar Gabetta, die haar instrument prachtig kan laten zingen en haar moeder doen er alles aan om het stuk optimaal te laten klinken.