Veress: Fantasie voor 2 piano’s en strijkorkest ‘Hommage a Paul Klee’; Concert voor piano, strijkers en slagwerk; Czardassen voor piano nr. 1-6. András Schiff (p), Dénes Várjon (p) en Gábor Takács-Nagy (v) met het Boedapest Festival orkest o.l.v. Heinz Holliger. Teldec 0630-19992-2 (63’22”). 1998
Sándor Veress (1907 - 1992) is als leerling van Bartók en Kodály en als leraar van Ligeti en Kurtág een belangrijke schakel in de Hongaarse muziek. Nadat hij naar Zwitserland vluchtte in 1952 behoorde ook Heinz Holliger tot zijn studenten.
Voor zijn Fantasie voor 2 piano’s en strijkorkest uit 1951 liet Sándor Veress (1907 - 1992) zich inspireren door de volgende schilderijen van Paul Klee: ‘Zeichen in gelb’ (allegro), ‘Föhn Wind’ (allegro molto), ‘Old sound’ (andante con moto), ‘Unten und oben’ (allegretto piacevole), ’Steinen Sammlung’ (allegretto, een opwindende tour de force), ‘Tief im Wald’ (een rustgevend andante) en een tumultueuze ‘Blaue Teufel’ (vivo) die leiden tot dit eerbetoon. Dat voert als vanzelf tot een heel gedifferentieerde muziek die verder heel mooi wordt uitgesponnen door beide pianisten; voor de luisteraar die niet al die schilderijen kent, doen deze associaties er minder toe.
Het Concert voor piano, strijkers en slagwerk uit 1952 is een nogal luchtig werk dat de nodige invloed van Bartók verraadt met zijn stuwende ritmen n zijn bijzondere sfeer uit het andante. Vooral het strijkorkest heeft een mooie rol, het slagwerk knalt er soms wat onbeheerst op los, zoals aan het begin van de finale. In het middendeel zwijgt het slagwerk.
Het is best knap hoe de componist melodieuze volksmuziek verwerkt in abstracte composities. Soms herinnert zijn erk even aan dat van Frank Martin.
De Czardassen uit 1938 zijn zes aardige contrapuntische miniaturen. Gezegd dient verder dat de uitvoerenden zich zonder uitzondering geheel voor deze composities inzetten en dat deze muziek de luisteraar geen problemen zal bieden omdat die zo toegankelijk is. Daarom is het goed dat Veress’ werken tegen vergetelheid worden behoed.
Luister daarom ook eens naar zijn Concert voor 2 violen, altviool en cello en zijn beide Strijkkwartetten met Jan Schultsz, het Bazels strijkkwartet en het Hongaars Staatsorkest (Toccata Classics TOCC 0062), een opname uit 2013.