Ullmann: Pianoconcert op. 25; Pianosonate nr. 7; Variaties en dubbefuga over een thema van Schönberg op. 3a. Moritz Ernst met het Dortmunds filharmonisch orkest o.l.v. Gabriel Feitz. Capriccio C 5294 (56’41”). 2011/5 

Achteraf bezien is het haast een wonder dat Viktor Ullmann tot het eind van zijn leven kon blijven doorcomponeren zonder dat zijn tragische lot in de geschreven muziek doorklonk.

Toen hij de Schönbergvariaties, waaraan hij in 1925 begon om het in 1934 te herzien, onder handen had moeten de eerste dreigende wolken voor zijn bestaan al zichtbaar zijn geweest. Ook al gebruikt hij een motief van Schönberg, hij springt er met grote individualiteit mee om en sluit af met een knap gewrochte dubbelfuga. Uit het hele werk spreekt een groot structuurbesef en een zijn voor logica en helderheid. Een proeve van bondigheid in 12 minuten. 

In de in Theresienstadt geschreven Pianosonate (1944) met vijf delen en tot slot variaties en fuga over een op zich triomfantelijk Hebreeuws volkslied (met iets van een Hussietenkoraal) voert de componist als het ware een gesprek met zichzelf en gunt hij zich af en toe even rust voor detail beschouwing. Het is vrij karige muziek met een vrij ritmisch karakter. 

Het vierdelige Pianoconcert (1939) laat al wel duidelijk iets van zorg en angst doorklinken, maar er klinkt ook een felle, fiere houding door in het eerste deel, een allegro con fuoco. Vertwijfeling spreekt uit de martellato passages. Berustende kalmte bepaalt het andante tranquillo en twee korte allegro’s brengen het werk evenwichtig ten einde.

Moritz Ernst heeft zich heel goed ingeleefd in dit idioom en de achtergronden daarvan. Hij zorgt voor heel treffende interpretaties. In de Pianosonate klinkt hij over de hele linie wat milder dan Christophe Sirodeau die alle zeven de pianosonates en het Variatiewerk van Ullmann plus de Variaties en dubbelfuga opnam (BIS SACD 2116, 2 cd’s) en de wat minder fortuinlijke Michael Tsalka (Paladino PMR 0035, 2 cd’s).