Ullmann: Pianoconcert op. 25; Pianosonates nr. 3 op. 26b en 7. Annika Treutler met het Berlijns Omroeporkest o.l.v Stephan Frucht. Berlin Classics BC 301463 (60’12”). 2019

 

Achteraf verbaast het dat Viktor Ullmann (1898 - 1944) als leerling van de atonalist Schönberg en de microtonalist Haba zulke volkomen begrijpelijke muziek componeerde. Maar hij behield bovenal zijn eigen stem totdat hij in Theresienstadt werd vermoord.

Nadat de Duitsers zich in 1939 in Praag nestelden begon hij een Pianoconcert te schrijven voor Juliette Aranyi, ook een studente van Alis Haba. Waarschijnlijk beseft hij wel dat hij daarvan geen uitvoering zou kunnen meemaken. In 1942 werd het tweetal opgeborgen in het concentratiekamp waar hij ook nog drie Pianosonates voor Aranyi (1906 - 1944) schreef. In 1944 werden ze allebei vermoord in Auschwitz. Jammer dat zijn emigratiepogingen geen succes hadden.

Het is haast een wonder dat het Pianoconcert zo vol zit met frisse, allerminst tragische ideeën. In de ultrakorte finale van de finale is gebaseerd op een jeugdwerk van Mozart. Verder herinnerde het me veel aan Ravel

De Sonates zijn duidelijk duisterder van toon, bij vlagen atonaal maar vol pulserende ritmes. Opnieuw eindigt Pianosonate nr. 3 met een Mozartcitaat. De Pianosonate nr. 7 bevat variaties overeen thema uit de Hebreeuwse volksmuziek.

Het is moedig dat de Duitse pianiste Annika Treutler zich aan Ullmann waagt. Ze doet dat op een manier die veel kleur en expressie tevoorschijn tovert in deze wat eclectische muziek en meer dan evenwaardig is met Moritz Ernst (Capriccio C 5294) en Konrad Richter (BR 100228).