Ullmann: Pianoconcert op. 25; Pianosonates nr. 3 op. 26b en 7. Annika Treutler met het Berlijns Omroeporkest o.l.v Stephan Frucht. Berlin Classics BC 301463 (60’12”). 2019

 

Tot de in het concentratiekamp Auschwitz omgebrachten, behoorde ook de componist en pianist Viktor Ullmann (1898 – 1944). Om de 75-jarige herdenking van die bevrijding te herdenken, nam Annika Treutler zijn Pianoconcert en een paar Pianosonates op. Componisten als Pavel Haas en Ullmann hadden nooit de gelegenheid om hun compositorische talenten volledig in vrijheid tot ontwikkeling te brengen. ‘Als resultaat van de Holocaust werd een hele generatie musici als het ware uit de muziekgeschiedenis geschrapt’, zegt de pianiste daarover, ‘Hun muziek is daardoor veel te onbekend gebleven. 

Hoewel Ullmann en student was van Schönberg, heeft hij geen atonale muziek geschreven. In plaats daarvan varieerde hij de tonaliteit door de intervallen te vergroten of te verkleinen. Dat zorgde voor een sterke opbouw van spanningen.

Het Pianoconcert uit 1939 en de Pianosonate nr. 3 uit 1940 zijn onderling in spiritueel opzicht sterk verbonden en in praktisch opzicht ook omdat beide werden geschreven voor de Hongaarse pianiste Juliette Arányi (1906 – 1944) die omkwam in Theresienstadt. Pianosonate nr. 7 was het laatste werk dat Ullmann kon voltooien.

Wat Annika Treutler laat horen, maakt behoorlijk indruk. Ze klinkt levendig en virtuoos in het Pianoconcert en de beide Pianosonates krijgen een doorwrochte vertolking. Er bestaan meer opnamen van het Pianoconcert, gemaakt door Moritz Ernst (Capriccio C 5294), Konrad Richter (Bayer BR 100.228) en Igor Ardasev (Orfeo C 366.951 A), maar deze van Annika Treutler bevalt me zo goed dat ik niet ging vergelijken.

Hannes Minnaar speelt het concert zaterdag 22 januari 2020 in de Zaterdagmatinée met het Radio filharmonisch orkest.