Tchaikovsky: Vioolconcert in D op. 35; Stravinsky: Les noces. Patricia Kopatchinskaya (v), Nadine Koutcher (s), Natalya Buklaga (ms), Vasily Korostelev (t), Stanislaf Leontieff (bs) met Musicaeterna o.l.v. Teodor Currentzis. Sony 888751-6512-2 (57’ ). 2015
Tchaikovsky ondervond altijd problemen met zijn concerten, maar zijn eerste pianoconcert en zijn vioolconcert werden toch twee van zijn populairste composities.
Terwijl hij in 1878 aan het herstellen was in Clarens aan het meer van Genève, schreef hij het vioolconcert, daartoe geïnspireerd nadat hij samen met Josef Kotek de symphonie espagnole van Lalo had uitgevoerd. Hij had net zijn tot mislukken gedoemde huwelijk achter de rug en de spanningen van die tijd zijn in zijn muziek terug te horen.
Een eerste probleem had te maken met het langzame deel. Tchaikovsky schrapte de fraaie eerste versie en publiceerde deze later als een van de drie delen voor viool met pianobegeleiding uit Souvenir d’un lieu cher op. 42. De vervangende canzonetta paste beter bij de rest van het werk. Even dacht de componist eraan om het werk aan Kotek op te dragen, omdat die hem had geholpen met de vioolpassages, maar uiteindelijk koos hij voor Leopold Auer. Die weigerde aanvankelijk om het werk te spelen, zodat de premiere in 1881 in Wenen tenslotte door Adolph Brodski werd verzorgd. Waarna de beruchte criticus Eduard Hanslick het ‘als muziek die stinkt’ in de grond boorde.
Het is wel duidelijk dat dit concert deel na deel minder van kwaliteit wordt, maar een goede vertolking kan veel goed maken. Daarvan zijn legio voorbeelden: Oistrakh (Melodiya CD 1000740, DG 447.427-2), Kogan (EMI 574.757-2) Chung (Decca 425.080-2), Fischer (Pentatone PTC 5186-095), Chang (EMI 754/753-2) bijvoorbeeld.
Maar ook Kopatchinskaya vertolkt het werk met de juiste soort passie en een groot engagement. Maar minstens zo belangrijk is de hechte samenwerking met Currentzis en zijn bijzondere orkest. Daardoor ontstond een van de betere uitgaven van dit werk.
De koppeling met Stravinsky’s Les noces is alleen een wat merkwaardige. De gave van de componist voor de verkenning van nieuwe texturen en theatersituaties krijgt hier een nieuwe wending. De muziek werd tussen 1914 en 1917 geschreven, maar de orkestratie had verschillende gedaantes tot deze in 1923 zijn definitieve vorm voor vier piano’s, slagwerk en orkest kreeg.
Ondergedompeld in de Russische wereld en beschikkend over Russische solisten legt de dirigent meer dan gewoon de nadruk op de folkloristische achtergrond van deze bruiloft muziek. De briljante, broze geluidswereld waarvoor hij zorgt, biedt de stemmen een gevarieerde begeleiding tot aan de laatste bladzij toe waar slechts de piano’s de bruidsklokken oproepen. De oneffen en onevenwichtige frasestructuur en het onregelmatige metrum van de Russische volksliedjes zijn in uitstekende handen bij het vocale kwartet net zoals de hoekige harmonieën mooi zijn verwerkt door het orkest.
Zo ontstond een van de beste uitvoeringen van dit werk, dat ook door voorop Daniel Reuss (Harmonia Mundi HMC 80.1913) en verder door het Pokrovsky ensemble (Nonesuch 7559-79335-2 en, Robert Craft (Naxos 8.557499) eerder erg goed werd verzorgd.
Het is verder vooral een kwestie van welke koppeling de voorkeur verdient, maar als deze van Sony in het straatje past: sla toe!