Tüür: Symfonie nr. 6 Strata; Concert voor klarinet, viool en orkest Noësis. Jörg Widmann (kl) en Carolin Widmann (v) met het Noordelijk symfonie orkest o.l.v. Anu Tali. ECM 476.3799 (53’17”). 2009

Tüür: Klarinetconcert Peregrinus ecstaticus; Le poids des vies vécues; Concert voor klarinet, viool en orkest Noësis. Christoffer Sudndquist (kl) en Pekka Kuusisto (v) met het Fins Omroeporkest o.l.v. Hannu Lintu. Ondine ODE 1287-2 (57’43”). 2016

Nadat Vincent Cortvrint begin december 2017 met groot succes en niet minder grote virtuositeit het voor hem geschreven Piccoloconcert Solastalgia van Erkki-Sven Tüür (1959) uitvoerde, leek het aardig om aan de paar van zijn werken besproken opnamen een nieuwe toe te voegen.

Kenmerkend voor de talrijke composities is de gelaagdheid daarvan. Dat gaat waarschijnlijk terug tot de tijd die hij doorbracht in de progressieve rockband In spe (1979-1983) waar hij leerde diverse klanklagen over elkaar heen te leggen. Niet zelden baseert hij zich daarbij op de natuur en de geologie. Daardoor bevindt zijn muziekmateriaal zich in een voortdurende staat van wording en erosie. Dwingende geluidsblokken doen op en losse daarna op om in een nieuwe context terug te keren. In dat klanklandschap wordt de gefascineerde luisteraar meegezogen als in een boeiend avontuur. De componist beheerst zijn materiaal absoluut en beheerst het grondig. Daarom heeft het zoveel impact.

De ondertitel van de Symfonie nr. 6, Strata, verwijst naar de gelaagde structuur van gesteentelagen die voortdurend onderling verschuiven. In het Dubbelconcert is volgens de componist sprake van ‘langzame, maar voortdurende integratie van diverse elementen zodat ze tenslotte een onafscheidelijke substantie vormen’.  

De beide uitvoeringen van dit werk zijn vooral de moeite waard omdat ze zo verschillend zijn. De Widmanns kiezen voor een mildere oplossing dan Kuusisto en Sundquist die feller, bijtender zijn.

Ook in het Klarinetconcert Peregribus ecstatcis uit 2012 worden twee materiaalclusters tegenover elkaar geplaatst. Ze wentelen om elkaar tot er iets groters uit voortkomt in een organische, dynamische textuur. Ook weer reuze boeiend. Opvallend is ook de stevige bodem in het lage klankbereik.

Les poids des vies vécues uit 2014 laat - om met Donkers te spreken - de componist zijn Baltische ziel spreken. Het is een ‘klein Requiem voor diegenen wier leven is ontwricht’ en klinkt dienovereenkomstig als een klacht.

Voor al deze vertolkingen past de grootste waardering. Misschien spreekt de muziek van Tüür me zo bijzonder aan omdat ik zulke prachtige herinneringen heb aan de Baltische wereld en daar zoveel aardige mensen leerde kennen.