Telemann: Passionen. 

Tijdens zijn leven werd hij hoog geroemd (ten kost van Bach) en na zijn dood werd hij snel vergeten en door Bachs biograaf Philipp Spitta zelfs voor minderwaardig verklaard, beleefde Telemann pas medio twintigste eeuw een korte renaissance die ook daarna weer afzwakte.

Telemann bewonderaars hebben het graag nog  over het ‘triumviraat’ Bach-Händel-Telemann dat in de eerste helft van de achttiende eeuw de top vormde van de Duitse muziek, maar die stelling in moeilijk houdbaar.

Händels lichtelijk boosaardige uitspraak dat Telemann even makkelijk en snel een achtstemmig motet schrijft als een ander een brief mag wat overdreven zijn, maar er schuilt bij deze veelschrijver die zeker een uitstekend vakman was best een grond van waarheid in. En dan te weten dat Bach en Händel ook vlot waren met hun compositiepennen.

Interessant is bij Telemann natuurlijk wel hoe in de rijke muziekstad Hamburg zijn ontwikkeling verliep vanuit pure barokstijl richting ‘galante stijl’; verder speelt zijn studie van de werken van Lully en Campra een rol, zijn er invloeden van de Poolse folklore, is iets van Vivaldi terug te horen in zijn concerten en zijn er zijn passiemuziek en oratoria. Maar zijn grootste kracht lag mogelijk op het gebied van de komische Duitse cantate en de opera buffa.

Bekend is dat Telemann niet minder dan 46 passiemuzieken schreef waarvan sommige op verschillende tijden bij herhaling. Zo moeten er twaalf Markuspassies zijn……

Zonder hier dieper op deze werken in te gaan, is het misschien nuttig een paar opnamen te vermelden. Aan de hand daarvan kan iedereen een nader oordeel vellen.

Het begon allemaal toen Philips de verschijning van Telemanns Markus Passion door Kurt Redel tweede helft jaren vijftig omgaf met veel publiciteit. Dat werd gevolgd door een Matthäus en mogelijk zelfs een Lukas….

Tot de nu voorhanden opnamen van Telemanns passiemuzieken behoren:

Brockes Passion 1716 – Jacobs op Harmonia Mundi HMC 90.2013/4.

Matthäus  Passion 1730 – Frieberger op Christophorus 74517.

Matthäus Passion 1746 (de bekendste) – Stölzel op Hännsler 7890 of Brilliant Classics 992277.

Matthäus Passion 1760 – Németh op TMK 9503806.

Lukas Passion 1728 – Max op CPO 777.601-2.

Johannes Passion 1745 – Peire op Eufoda EUE 1224.

Markus Passion 1763 – Redel op Philips 462.293-2, Scholl op Amati 23022.