Tchaikovsky: Ouverture 1812 op. 49; Capriccio italien Beethoven: Wellingtons Sieg op. 91 Minneapolis symfonie orkest o.l.v. Antal Dorati. Mercury 434.360-2 (66’04”). 1958, 1960

Tchaikovsky: Ouverture 1812 op. 49; Serenade voor strijkorkest in C op. 48; De Voyvode op. 78; Fantasie-ouverture Romeo en Julia. Sint Petersburg filharmonisch orkest en –kamerkoor o.l.v. Vladimir Ashkenazy. Decca 455.971-2 (74’56”). 1996 

Tchaikovsky: Ouverture 1812 op. 49; Eugen Onegin: ‘Polonaise’; Serenade voor strijkorkest in C op. 48. Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Herbert von Karajan. DG 415.855-2, 463.614-2 (55’59”). 1967

In 1881 kreeg Tchaikovsky van een Russische staatscommissie de opdracht om een stuk te schrijven voor de herdenking het jaar daarop van de absolute overwinning op Napoleon in 1812. DE componist stond niet te trappelen om aan die wens te voldoen, maar smeedde niettemin in een week wat samen. Hij was daar zelf nogal sarcastisch over: “De ouverture zal erg luid en lawaaierig zijn… maar ik schreef hem zonder warme liefdesgevoelens en daarom zal het werk wel geen artistieke waarde hebben.

Door de jaren heen bleken de critici het met hem eens, maar het grote publiek had daar geen boodschap aan en waardeerde het werk steeds. Het klinkt ook heel pakkend. Overeenkomstig het gegeven combineerde de componist een stel oorspronkelijke en historisch belangrijke thema’s, inclusief de Marseillaise, het Russische volkslied en een Grieks Orthodoxe hymne, ‘God redde de tsaar’ in een ware hutspot van voortschrijdende opwinding tot het luiden van klokken en de explosie van kanonschoten toe. 

Bombastische historische vulgariteit die fraai tot leven wordt gewekt? Wat doet het ertoe. Op de juiste manier tot klinken gebracht gaat het om een zeer genietbare en extravagante muzikale oorlogsvoering.

Opnamen van de ouverture zijn er in maten en soorten. Telarc, met Kunzel als dirigent op CD 80041, waarschuwt dat indien het schijfje bij groot geluidsvolume wordt afgespeeld als gevolg van het door klokken en kanonvuur ontketende geweld de luidsprekers beschadigd kunnen raken. Andere uitvoeringen zijn te serieus en te tam.

Maar Dorati geeft de Russische cavalerie de sporen, de klokken van het Laura Spelman Rockefeller carillonklinken plechtig en de kanonnen klinken nu eens niet bedreigend, maar feestelijk vanuit West Point. Deems Taylor legt apart uit wat aan voorbereidingen moest worden getroffen. Het enige wat ontbreekt, is de openingspsalm. Daarvoor kan men o.m. terecht bij Ashkenazy en Karajan, maar jij daar zijn weer geen klokgelui en kanonschoten…..

In Wellingtons Sieg van Beethoven gaat het er wat kalmer aan toe, maar een stel musketten laat zich hier wel antifoon gelden.

Ook het Capriccio italien krijgt iets feestelijks, iets balletmatigs.