Satie: Socrate; Trois Mélodies ‘Les anges’, ‘Élegie’, ‘Sylvie’, Trois autres Mélodies, ‘Chanson’, ‘Chanson médiévale’, ‘Les fleurs’. Barbara Hannigan (s) en Reinbert de Leeuw. Winter & Winter WIN 910.234-2 (50’51”). 2015

Op 17 mei 2016 kan de honderdvijftigste verjaardag van Eric Satie worden gevierd. De sopraan Barbara Hanningan doet dat met Reinbert de Leeuw met een bijdrage die als kern het ‘drame symphonique’ in drie delen Socrate uit 1919 bevat.

Wie meent dat het bij Satie alles laconieke humor en leuke cafe chansons is wat de klok slaat, moet zeker eens naar deze Socrate luisteren. Met een tekst die is ontleend aan Plato’s dialogen – ‘Portrait de Socrate’, ‘Les bords de l’ilissus’ en ‘Mort de Socrate’ – gaat het om een cantate over de Griekse filosoof die ter dood was veroordeeld door de burgers van Athene omdat hij jonge mannen zou hebben misleid.

De ondertitel staat enigszins in tegenspraak tot het understatement en de economie van een van Satie’s beste werken dat een ware antithese is van de opgeblazen retoriek van zijn bête noire Wagner. Boven patronen van van kwiek pulserende ostinati weeft Satie eenvoudige modale melodieën, terwijl de reeksen herhaalde vocale noten en de vermijding van levendige woordschilderingen zorgen dat de aandacht van de luisteraar geheel wordt geconcentreerd op Plato’s tekst in de vertaling van Courtin. Het resultaat klinkt pakkend mooi in al zijn eenvoud en (quasi) pretentieloosheid.

Eerder namen de tenoren Hugues Cuénod en pianist Geoffrey Parsons (Nimbus NIM 5027), Jean Beliard en pianist Billy Eidi (Timpani 1C 1141) en Jean-Paul Fouchécourt met het Ensemble Erwartung (FNAC 589229-2) Socrate op en nog eerder gebeurde dat door de sopranen Kathrin Graf en pianist Werner Bärtschi (Accord CD 14915-2) en Jane Manning met Bojan Gorišek (Audiophile Classics APC 101.056).

Maar er is geen twijfel aan dat Barbara Hannigan en Reinbert de Leeuw het wezen van deze compositie nog raker treffen. Hanigans feillos goede Franse dictie en minieme vibrato, haar volkomen onretorische stijl passen heel goed bij deze muziek en haar expressieve terughoudendheid heeft iets ontroerends. De Satie ervaringsdeskundige Reinbert de Leeuw zorgt voor een al even passende heldere objectivering. 

De tweemaal drie Mélodies uit 1887 en 1916 kenden we onder meer van bariton Bruno Laplante en Marc Durand (Caliope CAL 6885) die alle liederen van Satie in 1988 hebben opgenomen, maar ook hier bevalt Hannigans sopraan beter. De opname verleent mooi ruimte aan stem en piano.