Strauss, R.: Sinfonia domestica op. 53 TrV. 209; Metamorphosen TrV. 290. SWR omroeporkest Baden-Baden en Freiburg o.l.v. François-Xaver Roth. SWR Media 19021 (68’58”). 2015 

Op het eerste gezicht is de premisse van Richard Strauss’ voorlaatste symfonisch gedicht, de Sinfonia domestica niet veelbelovend: het huiselijke gezinsleven van de componist met zijn vrouw Pauline en zijn zoontje Franz, compleet met een badje voor de baby, een vrijpartij  van de ouders en een flinke echtelijke ruzie.

De Amerikaanse première in 1904 die Strauss zelf dirigeerde in Carnegie Hall, veroorzaakte dan ook een sensatie. De pers schreef daarover: ‘Een ode aan papa, mamma en baby in een gigantische bundeling van orkestrale muziek’.

Toch is de Sinfonia domestica ondanks de nogal zonderlinge elementen een schitterend geconstrueerd muziekstuk. De symfonische ideeën zijn ontleend aan de thema’s die Strauss aan zichzelf, zijn vrouw en zijn zoontje Bubi toebedeelt. In het laatste geval vertegenwoordigd door een peinzende hobo.

Het scherzo dat het spelende kind verbeeldt, heeft een transparantie en een naïeve charme, vergelijkbaar met de semi-naïviteit van Mahlers toen nog jonge vierde symfonie.

Het adagio is een zelfportret van de componerende Strauss, vlak voordat de notoire slaapkamerscène de spanning naar extatische hoogten opvoert op een manier die aan Wagners Tannhäuser doet denken.

Er volgt een nogal impressionistische droomsequens, een ruzie die superieur is georganiseerd als dubbelfuga en een happy end met oprechte vreugde, zoals Strauss’ vrien Romain Rolland opmerkte.

Zo’n bijzonder stuk vereist een persoonlijke genegenheid van de dirigent en die blijkt wel uit de vertolking van François-Xaver Roth, maar in wezen nog meer uit die van Karajan (Warner 7243-476903-2), Neeme Järvi (Chandos CHAN 10206) en Ashkenazy (Ondine ODE 943-2). Uit een Vergelijkende Discografie van de Metamorphosen kwamen Karajan (DG  445.600-2, 447.422-2) en Rattle (EMI 556.580-2) als ‘winnaars’ naar voren. Maar wie beide werken samen wil hebben, heeft wat aan de goed klinkende radio-opname.