hostakovitch: Symfonie nr. 11 op. 103 Het jaar 1905. WDR Symfonie orkest Keulen o.l.v. Semyon Bychkov. Avie AV 2062 (59’11”). 2001

Geleidelijk aan heeft Shostakovitch evocatie van de eerste Russische revolutie in 1905 meer waardering gekregen. Dit betekent echter niet dat ons vermogen om een onderliggend gegeven te decoderen automatisch tot bijzondere inzichten leidt.

Rostropovich zei in 2002 na zijn uitvoering van het werk in Londen (vastgehouden op LSO LSO Live 0030): “Deze muziek is als een geest voort gekomen uit de mensen die bijna honderd jaar geleden werden gedood en op dit moment denk ik aan 11 september in New York en verder terug aan de Hongaarse opstand uit 1956.

Om welke redenen dan ook moedigt deze symfonie aan tot allerlei interpretaties. De opwinding van een bijzondere gebeurtenis is vanaf het begin van de symfonie voelbaar in de griezelige, bijna onhoorbare zucht van geluid waarmee de strijkers de bevroren stilte en de epische uitgestrektheid van Rusland oproepen.

Hoewel er weinig noten op de pagina staan, is de sfeer sterk. Voor de aanloop naar de ‘bloedige zondag’ slachting door de Tsaristische politie produceren de trombones subtiel indrukwekkende, erg boosaardige glissandi. Ook de kern van het volgde ‘In memoriam’ is raak getroffen.

De erg persoonlijke nuancering van de dirigent op het hoogtepunt van het getier is symbolisch voor zijn aanpak. De eerste paragraaf van de finale, door de strijkers vurig gearticuleerd, is een ander hoogtepunt, net als de beeldende althobosolo. De attacca aan het begin van de finale staat bol van een plotseling venijn. Het is een verzengende vertolking die naast de versies van Rostropovich, Mravinsky (Melodiya MEL CD 10-00772), Petrenko (Naxos 8.572082) de grootste waaredeing verdient. Het resultaat is beter dan op een Berlijns opname van Bychkov (Philips 420.352 of 420.935-2) uit 1987.