Schubert: Pianosonates nr. 21 in Bes op. post. D. 960 en 13 in A op. post. 120 D. 664. Javier Perianes. Harmonia Mundi HMM 90.2282 (62’50”). 2016

Het is, bezien vanuit een huidig standpunt, vrijwel onbegrijpelijk dat de late pianosonates van Schubert lange tijd werden beschouwd als te introspectief terwijl het juist die eigenschap en de delicate balans tussen emotionele spanning en sublieme dichterlijke contemplatie zijn die deze werken van Schubert bepalen.

De laatste sonate heeft iets Beethoveniaans. Het werk doet eerder denken aan de uitgebreide lyriek van de sonate in G D. 894, maar neemt de luisteraar verder mee naar sublieme hoogten en bedachtzame extases.

Het eerste deel – dat met herhalingen langer dan twintig minuten duurt – is plechtig, voor een groot gedeelte pianissimo en voorzien van kortdurende climaxen. Het langzame deel is een wonder van intense, expressieve rust, vergelijkbaar met het adagio uit het Strijkkwintet dat Schubert in hetzelfde jaar schreef.

Het derde deel is een levendig scherzo dat een plezierig intermezzo vormt voor de finale losbarst – een Hongaarse dans die (niet voor het eerst bij Schubert) een opvallende emotionele ambiguïteit onderstreept. Dit was het laatste instrumentale werk dat hij componeerde.

Uit de vele voortreffelijke opnamen die van deze sonate bestaan is in een Vergelijkende Discografie van een stel der mooiste geselecteerd. Daartoe behoren Uchida (Philips 456.572-2), Lupu (Decca 440.295-2), Andsnes (EMI 557.901-2) en Schiff (Decca 440.310-2).

In een interview verklaarde de Spaanse pianist Javier Perianes dat zijn dierbaarste herinnering de uitvoering van deze sonate door Lupu is. “Ik zal nooit dat toen gewekte emotionele gevoel van de eerste tot de laatste noot vergeten.”

Geen wonder dat hij zijn eigen vertolking naar het voorbeeld van Lupu lijkt vorm te geven. Zijn toucher is voortdurend warm en de randjes vertonen nooit scherpe kanten. Meteen het hymne-achtige begin klinkt haast gefluisterd teer, de onderzoekende passages verlopen openhartig en de liedachtige melodieën zingen echt.

Sommige andere componisten uiten de momenten van agressie en angst duidelijker, maar ook Perianes’ die uiterst gevoelig is en die de extatische momenten voor zichzelf laat spreken, maakt diepe indruk.

Hierna kan hij geen kwaad meer doen in de onbezorgder sonate in A. Zet deze uitgave gerust op de verlanglijst.