Stockhausen: Donnerstag aus Licht nr. 48-50.  Robert Gambill (t), Annette Meriweather (s), Matthias Hölle (bs), het omroepkoor van de WDR Keulen en, Ensemble InterContemprain en het Nederlands kamerorkest o.l.v. Karlheinz Stockhausen. DG 423-379-2 (4 cd’s, 3u. 30’13”). 1980

In het jaar 1980, ik was net begonnen aan een docentschap ‘muziekregistratie’ aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, was Stockhausen ‘composer in residence’ en werden we intens gehersenspoeld met zijn muziek. Een leerzame, onvergetelijke ervaring. Toen ook werd fluitiste Kathinka Pasveer zijn muze.

De omvangrijkste opera was Donnerstag aus Licht, “Oper in drei Akten, einem Gruß und einem Abschied für 15 musikalische Darsteller, Chor, Orchester und Tonbänder. Musik, Libretto, Tanz, Aktionen und Gesten von Karlheinz Stockhausen”.

In Wikipedia is een uitgebreid stuk aan het werk gewijd en wordt de (onvolledige) première in de Milanese Scala 15 maart 1981 vermeld, maar staat niets over de door DG op basis van een omroepregistratie gemaakte oerversie.

Terugblikkend blijkt de cyclus van de zeven Licht opera’s van Stockhausen, waarvan Donnerstag aus Licht de eerste was, wel het omvangrijkste en meest ambitieuze operaproject uit de twintigste eeuw. Een extreem multimedia werk dat ook extreme reacties opriep. De een noemde het een verscrhikkelijk brok egomanie, de ander een diepzinnige spirituele odyssee. 

Makkelijk toegankelijk is het werk zeker niet, vooral in de eerste akte met zijn gesuperponeerde materiaallagen. Het gaat goeddeels om het verband tussen solo en massa, de relatie tussen menselijke stem en instrument.

Zo neemt de solotrompet de roel van de tenor over in het derde tafereel uit de eerste akte en dient een althobo voor verdere integratie.

De derde akte vormt de bekroning van het werk in twee scènes. De eerste daarvan wordt gedomineerd door een sterk gemeenschapsgevoel, de tweede door de nadere, intieme verklaring van Michaels bedoelingen. Dat is het beste, meest melodieuze en geconcentreerdste deel van de opera.

Voor de uitvoering als geheel past veel waardering en het is goed dat deze opname bestaat, want een nieuwe lijkt niet zo gauw te verwachten. Gezien alles wat eraan te pas kwam, is ook de opnamekant aardig goed gelukt. 

De vraag hoeveel de tand des tijds al aan dit werk heeft geknaagd, laat ik liever onbeantwoord.