Honegger: Symfonie nr. 2 voor trompet en strijkorkest H. 153; Strauss, R.: Metamorphosen TrV. 290. Baltisch kamerorkest St. Petersburg o.l.v. Emmanuel Leducq-Barôme. Calliope CAL 9325 (53’45”). 2002
Shostakovitch: Kamersymfonie in c op.110a; Strauss, R.: Metamorphosen TrV. 290. Baltisch kamerorkest St. Petersburg o.l.v. Emmanuel Leducq-Barôme. Rubicon RCD 1009 (52’31’). 2016, 2002
Tijdens W.O. II werden zowel de Weense Staatsopera als de Semper Opera in Dresden als de Staatsopera in München bij bombardementen verwoest. Voor Richard Strauss die in Beieren was gebleven en die het barbaarse regime verachtte was dat de druppel in de systematische vernietiging van de door hem aanbeden cultuur.
Hoewel hij pertinent weigerde om zich op welke manier dan ook te uiten over de verschrikkelijke gebeurtenissen die hij meemaakte, gaf hij aan het eind van de oorlog een reactie in de vorm van een ‘studie voor drieëntwintig solostrijkers’, Metamorphosen.
De titel refereert aan de aan de elegie Die Metamorphose der Pflanzen ontleende term van Goethe ter omschrijving van zijn veranderende denkpatronen. Een betreffend laat gedicht van Goethe werd later teruggevonden tussen de partituurschetsen.
Toen Strauss in april 1945 het werk vrijwel af had, realiseerde hij zich dat een van zijn weelderigste thema’s veel overeenkomst vertoonde met het hoofdthema van de treurmars uit Beethovens Eroica, dus citeerde hij aan het eind in de contrabassen met de woorden ‘in memoriam’ eronder.
Ondanks de sombere toon van het begin en het slot, is dit stuk meer dan rouw en smart. In een typisch overdadig middengedeelte reikt een liefdevolle omarming van dingen uit het verleden tot extatische hoogte om aan de kant te worden geveegd door een krachtige herhaling van de plechtstatige akkoorden waarmee het werk begint.
In een Vergelijkende Discografie die dringend aan actualisatie toe is, waren het de opnamen van Karajan (DG 410.892-2), Kempe (Warner 0946-345.831-2), Zinman (Arte Nova 74321-95999-2) en N. Järvi (Chandos CHAN 8732) die de meeste aanbeveling meekregen.
En dan duikt min of meer bij toeval ineens tweemaal een vertolking van de onbekende dirigent Emmanuel Leducq-Barôme aan het hoofd van een al even onbekend strijkorkest uit St. Petersburg. Op Calliope is Strauss gekoppeld aan de Symfonie nr. 2 van Honegger die kort tevoren in 1941 ontstond en in die zin enige relatie het de Metamorphosen heeft, maar zo’n relatie is natuurlijk een stuk pregnanter met de door Rudolf Barshai op Strijkkwartet nr. 8 gebaseerde Kamersymfonie van Shostakovitch waarin het platgebombardeerde Dresden wordt geëerd.
De grote verrassing is dat dan blijkt dat deze drie werken zelden zo’n breed opgezette, diepgravende, krachtige verklanking kregen als hier. Lang niet zo’n treffende, ontroerende cd gehoord.