Smetana: Strijkkwartetten nr. 1 in e Uit mijn leven en 2 in d; ‘Dans van de komedianten’ en ‘Polka’ uit De verkochte bruid (bew.). Energie Nove kwartet. Dynamic CDS 7817 (58’48”). 2015

Smetana zag het als zijn plicht als componist om Tsjecho=Slowakije van een basis voor een opera- en orkestrepertoire te voorzien en om de geschiedenis en de schoonheid van zijn vaderland daarin te vieren. Dat was de publieke kant van hem., hij reserveerde zijn persoonlijker gevoelens voor de kamermuziek.

Toen in 1855 een van zijn dochtertjes tragisch om het leven kwam, reageerde hij daarop met het ontroerende Pianotrio in g. Toen hij door syfilis snel en onomkeerbaar doof werd, componeerde hij in 1876 zijn Strijkkwartet nr. 1 als dramatisering van zijn biografie met als ondertitel Uit mijn leven.

Ieder deel is geïnspireerd door een of ander aspect van Smetana’s leven. Het eerste deel begint als aankondiging van het tragische lot dat hem te wachten stond, maar handelt verder over het romantische en creatieve verlangen uit zijn jonge jaren. Het tweede deel is een wilde polka en een uiting van zijn liefde voor de dans, het derde een herinnering aan zijn eerste vrouw en de finale gaat over de vreugde die creatieve energie schenkt, maar die wordt afgekapt met een doordringende noot die het begin van zijn gehoorverlies inleidt.

Hoewel het zijn eerste strijkkwartet is, toont Smetana aan dat hij dit idioom op zelfverzekerde wijze kon hanteren. Strijkkwartet nr. 2 uit 1883 heeft geen programmatische achtergrond. 

Het door Hans Liviabella en Barbara Ciannamea (v), Ivan Vucevic (va), Felix Vogelsang (vc) gevormde Quartetto Energie Nove is een in het Zwitserse Lugano gevestigd ensemble dat eerder al een opname va n Strijkkwartetten van Janáček maakte (Dynamic CDS 7708).

Natuurlijk waren er al heel wat mooie opnamen van Smetana’s beide kwartetten. Vooral die van het Lindsay kwartet (ASV CDDCA 777), het Skampa kwartet (Supraphon SU 7011-9) en het Takács kwartet (Decca 452.23902) imponeerden.

Maar ook het Energie nove ensemble speelt deze muziek met een diepgewortelde intensiteit en reageren goed op emotionele uitersten in een goed op Smetana’s gevoelens afgestemde weergave van kwartet nr. 1. Aardig is dat ook plaats werd ingeruimd voor bewerkingen van twee der bekendste dansdelen uit de opera De verkochte bruid.