Sibelius: Liederen (compleet). Helena Juntunen (s), Anne Sofie von Otter en Monica Groop (mz), Dan Karlström (t), Gabriel Suovanen en Jorma Hynninen (b) met Folke Gräsbeck, Bengt Forsberg en Love Derwinger (p). BIS CD 1918/20 (3 cd’s, 5u 55’51”). 1989/2005
Alles bijeen schreef Sibelius zo’n 100 liederen, meest op Zweedse teksten, maar dit repertoiresegment van hem bleef buiten Scandinavië tamelijk onbekend omdat het sterek werd overschaduwd door de symfonieën en symfonische gedichten; zelfs die drongen maar moeizaam en geleidelijk door buiten de niet-Scandinavische en niet-Angelsaksische wereld. De niet erg toegankelijke teksten van de liederen vormden natuurlijk – net als bij bijvoorbeeld Grieg, Tchaikovsky en Moesorgsky - ook een bijkomende handicap. In vertalingen komen ze minder tot hun recht. Een handjevol van die liederen verwierf wel wat meer bekendheid: ‘Zwarte rozen’ op. 36/1 en ‘Het afspraakje’ waren uitzonderingen, maar het populairste materiaal hoeft niet ook het beste te zijn. Er zijn haast letterlijk maar een handjevol liederen op Finse tekst. De meeste zijn geïnspireerd door de Zweedse natuurdichters: Runeberg, Rydberg, Fröding en Tavastjerna.
Sibelius’ liederen blijken een veel grotere verscheidenheid, bereik en dieptewerking te hebben dan menigeen zal vermoeden. Vandaar dat we hier te maken hebben met een schatkamer vol onontdekt moois.
Om daarvan een beter idee te krijgen, is het goed om bijvoorbeeld eens te luisteren naar fijnzinnige miniaturen als ‘Sollipgang’ (Zonsopgang) en ‘Lasse liten’ (kleine Lasse); ‘På verandan’ (Op het balkon), ooit een favoriet van Flagstad, is bijna een symfonisch gedicht in het klein en toont een heel andere, duisterder kant van de componist, herinnerend aan de Vierde symfonie. Andere hoogtepunten zijn ‘Höstkväll’ (Herfstavond) en ‘Op een balkon aan zee’. ‘’Jubel’ op tekst van de schilder en dichter Josephson, die ook op. 58 inspireerde en ‘Teodora’ op. 35 behoren tot andere hoogtepunten. Ook op. 61 verraadt de nabijheid van de Vierde symfonie. Prachtig bijvoorbeeld ‘Låndamt som kvällsyn’ (Traag als de avondzon) met zijn geconcentreerde intensiteit is een van de mooiste Karl August Tavasttjerna liederen uit dezelfde reeks. In ‘Romeo’ horen we Debussyschaduwen. Er zijn ook een paar liederen op Duitse tekst van vóór W.O.I: ‘Im Feld ein Mädchen singt’ en ‘Segelfahrt’ onder andere.
Gehoord deze liederen betreurt men het extra dat Sibelius geen opera’s heeft gecomponeerd. In tegenstelling tot bijvoorbeeld in de liederen van Wolf is het vocale aandeel steeds een stuk belangrijker dan de pianopartij.
De nu in een doos ondergebrachte 5 cd’s verschenen al eerder separaat, maar zijn nu gebundeld als deel 7 van een in totaal 13 delen omvattende Sibelius Editie. Ze worden geleverd voor de prijs van drie, zijn van een veeltalige toelichting, een korte biografie door Andrew Barnett en vanzelfsprekend door alle liedteksten met Engelse vertaling voorzien.
Omdat ook Luonnotar en Koskenlaskijan zijn toegevoegd, is hier inderdaad sprake van volledigheid. De vroegere Decca uitgave (Decca 476.1725) uit 1984 besloeg vier cd’s en telde slechts twee zangers – Elisabeth Söderström en Tom Krause – met Vladimir Ashkenazy als begeleider. Ook heel mooi gedaan, maar hiermee overtroffen.