Shchedrin: De betoverde zwerver. Sergei Aleksashkin, Kristina Kapustinskaya en Jevgeni Akimov met het Ensemble van het Mariinsky theater o.l.v. Valery Gergiev. Mariinsky MAR 0504 (2 cd’s, 111’11”). 2008
Rodion Shchedrin (1932) heeft zich altijd heel handig als een kameleon die zich aan de wisselende omstandigheden van het Sovjet regime aanpaste in het muziekleven bewogen. Blijkbaar nooit werd hij door het ministerie van cultuur gekapitteld omdat hij niet braaf socialistisch realistische muziek schreef. Hij doceerde van 1965 tot 1969 compositie aan het Moskouse Conservatorium en volgde van 1973 tot 1990 Shostakovitch op als voorzitter van het Russische componistenverband. Maar i 1989 pleitte hij met Sacharov, Gorbatchov en Jeltsin voor de perestroika. In tegenstelling tot zijn vakgenoten Schnittke en Goebaidoelina met hun deels uit frustratie geboren gekwelde muziek koos Shchedrin voor een gemakkelijk in het gehoor liggende eclectische, dat wil zeggen best organisch uit contrastrijke stijlen gefuseerde muziek. Collages zijn hem niet vreemd en vanzelfsprekend zijn er dominante elementen Russische volksmuziek aanwezig in een opera als deze. Uit alles spreekt het theaterdier met liberale muziekopvattingen en een voorkeur voor stof uit de Russische literatuur. De emoties klinken oprecht.
Mee door zijn huwelijk met de ballerina Maja Plisetskaya ontwikkelde de componist zich vooral als man van het ballet- en muziektheater. Zijn opus magnum is nog altijd zijn Carmen ballet naar muziek van Bizet uit 1968. Andere balletten zijn Anna Karenina (Tolstoi), De zeemeeuw (Tsjechov) en Het gebochelde paard. Maar ook op operagebied manifesteerde Shchedrin zich met onder meer Niet bij liefde alleen naar Antonov uit 1961 en Dode zielen naar Gogol uit 1977. Bij De betoverde zwerver, gebaseerd op het gelijknamige verhaal van Nikolai Leskov, hebben we te maken met een vrij recent werk uit 2002. Het gaat om “een opera voor het concertpodium voor drie solostemmen, koor en orkest”. Die solostemmen met ook een verhalende rol vallen toe aan Ivan Severyanovich Flyagin, Groesja de zigeunerin en de multirol van gegeselde monnik, prins, magnetiseur en oude man in het bos.
De wereldpremière vond niet in Moskou of St. Petersburg plaats, maar in New York plaats onder leiding van Lorin Maazel. Het tweetalige boekje (Russisch/Engels) bij deze cd première geeft een uitstekende toelichting en bevat ook de volledige tekst van dit onderhoudende werk. Het wordt zoals verwacht door de altijd inspirerende Gergiev en zijn goed ingespeelde team optimaal tot klinken gebracht. Een Engels opnameteam legde een ‘live’ vertolking optimaal vast. Het was daarom een genoegen om naar dit nieuwe werk te luisteren.