Stravinsky: Octet; Concert in Es Dumbarton Oaks; Symfonie in C; Symfonie in drie delen. Twentieth Century Classics ensemble c.q. Philharmonia orkest o.l.v. Robert Craft. Naxon 8.557507 (75’32”). 1991-1999
Stravinsky: Suite L’histoire du soldat; Concert in Es Dumbarton Oaks; Ragtime; Concert in D; Orkestsuites nr. 1 en 2. Duitse Kamerfilharmonie, Bremen o.l.v. Paavo Järvi. Pentatone PTC 5186-046 (72’41”). 2002
Met zijn octet voor 4 hout- en 4 koperblazers uit 1922 omarmde Stravinsky het neoclassicisme volkomen. Contrapunt en een krachtige ritmische voortstuwing bepalen het karakter van het werk, dat dichter bij Bach dan bij Mozart staat.
Stravinsky beweerde dat de gedachte voor de instrumentatie van dit werk voortkwam uit een droom. Maar wat dan ook aan de basis lag, de combinatie van 2 trompetten, twee trombones, 2 fagotten een fluit en een klarinet zorgt voor een heel helder klankweefsel dat alweer volgens de componist ‘meer oplevert in de architectuur van het werk’.
Hoe dat ook zij: objectiveren was het doel van de oefening en de componist gaf toe dat de het octet “geen emotief stuk was, maar een muzikale compositie gebaseerd op objectieve elementen die op zich voldoende zijn.” Dat lijkt een aanleiding tot dorre muziek, maar daarvan is geen sprake.
Zoals in zoveel van Stravinsky’s neoklassieke werken is ook hier voortdurend sprake van een element van geestige ontwrichting – van het haast overdreven fagot ostinato dan een voorbode van minimalisme lijkt tot het gesyncopeerde coda uit de finale met zijn zwaarmoedige maar lichthartige rumba.
Zelf vond Stravinsky die de première dirigeerde kwesties van interpretatie irrelevant omdat de bijna mechanische interactie tussen de instrumenten op geen enkele manier hoeft te worden geïnterpreteerd of genuanceerd. In de vertolking door Stravinsky acoliet Craft gebeurt precies dat en de muziek sprankelt vitaal.
Het Concert in Es is vooral bekend onder de bijnaam Dumbarton Oaks. Het is genoemd naar het gelijknamige landgoed van het diplomatenechtpaar Woods Bliss in Washington D.C. waar in 1944 de basis werd gelegd voor de Verenigde Naties. In de mecenaatsfeer had Stravinsky van dat echtpaar al in 1938 de opdracht voor een concert gekregen ter opluistering van hun dertigjarig huwelijk.
Dat in dit werk duidelijke echo’s van Bach te horen zijn, is niet zo verwonderlijk want in de ontstaanstijd was de componist ‘ondergedompeld’ in diens Brandenburgse Concerten.
Wat ontstond was een vriendelijk werk met weliswaar complexe metrische aspecten, maar ook met een kenmerkende vitaliteit. Ook de overige werken komen bij Craft mooi tevoorschijn.
Met zijn klein bezette, enthousiaste ensemble uit Bremen bereikt Paavo Järvi minstens zulke spitse vertolkingen; de muzieklijnen zijn helder en strak gespannen, de polsslag is levendig en het aantrekkelijke van de Pentatone uitgave schuilt mede in de combinatie van opgenomen werken. De Ragtime is nog redelijk vertrouwd, maar het Concert in D en de beide Orkestsuites behoren tot Stravinsky’s minder gehoorde werken en het is goed dat ze in deze fraaie opname eens optimaal hun kans krijgen.
Andere mooie uitvoeringen van het octet leverden Salonen (Sony SK 45965), De Waart en het Nederlands Blazers ensemble (Philips 462.097-2, Chandos CHAN 9488) en Ashkenazy (Decca 448.177-2).