Crumb: Makrokosmos nr. 1-3. Yoshiko Shimizu (p) en Rupert Struber (slagw). Kairos KAI 0015029 (2 cd’s, 1u., 38’11”). 2017

George Crumb trachtte met zijn gestaag uitgebreide reeks Makrokosmos pianowerken waaraan hij in 1972 begon een heel eigen pianostijl te ontwikkelen door ook onder de klep te spelen, de pianoklank te versterken en de pianist daarbij te laten tokkelen, over de snaren te vegen, op de kast te laten kloppen te laten spreken, zingen, kreunen of fluiten, meer nog dan bij de ‘prepared piano’ van Cage. Iets dergelijks deed overigens Henry Cowell al eerder. Wie dat in een concertzaal meemaakt, beleeft iets van muziektheater, dat in de huiskamer enigszins verdund overkomt.

De intentie was aanvankelijk om elk deeltje of een sterrenbeeld uit de dierenriem te baseren en toe e wijzen aan een daarin geboren iemand; dat geeft een spiritueel aspect aan het begin.

Makrokosmos I uit 1972 en II uit 1973 met versterkte piano werden geschreven voor David Burge, die daar op lp opnamen van maakte voor Nonesuch. Later volgden op cd Robert Nasveld (Attaca Babel 0371/2) in 1991, Christiane Mathé (Schwann 36409-2) in 1995, Robert Groslot (Vanguard 08.910371) in 1995, Ellen Ugelvik (Simax PSC 1263) in 2007 en Ya-Ou Xie (Telos TLS 093) in 2009. Er zijn er trouwens nog meer….. Wat opvalt is dat zoveel vrouwen zich tot deze muziek aangetrokken voelen.Ze zingen hun vocale aandeel doorgaans een octaaf hoger.

Makrokosmos III heet Music for a summer evening, is uit 1974 en onderging een uitbreiding omdat het is bedoeld voor 2 versterkte piano’s (of eentje in duet met zichzelf - slimme opnametechniek maakt het mogelijk - en twee slagwerkers, maar er zijn opnamen een voltallige bezetting, als bij Gilbert Kalish en James Freeman (p) en Raymond DesRoches en Richard Fitz (slagw) op Nonesuch 9.79149-2).

Yoshiko Shimizu en Rupert Struber spelen de in totaal 29 deeltjes met gezag, maar het is moeilijk te zeggen of ze over het geheel beter, evenwaardig of minder goed zijn dan hun voorgangers, daarvoor zijn te veel factoren in het geding en ik ken niet al die andere uitgaven. Wel kan worden gezegd dat de opname in orde is. Misschien is de goedkoopste versie gewoon het handigst.

Er is ook intussen ook Makrokosmos nr. 4 ‘Celestial mechanics’ uit 1979 voor 2 piano’s, opgenomen door Haewon Song en Robert Shannon (Bridge 9113).