Clemens non Papa: Missa defunctorum ‘Requiem’; Tristitia et anxietas; Vae tibi Babylon; Erravi sicut ovis a 5; De profundis; Vox in Rama; Peccantum me quotidie; Heu mihi Domine. Brabant ensemble o.l.v. Stephen Rice. Hyperion CDA 67848 (75’52”). 2010

Hij werd geboren tussen 1510 en 1515 en hij overleed in 1555 of 1556: Jacobus Clemens non Papa behoorde tot de generatie Vlaamse Renaissance componisten tussen Josquin Desprez en Lassus.

Zijn bijnaam ’non papa’ is bedoeld als een grap om hem te onderscheiden van kort tevoren in 1534 overleden paus Clemens VII en om hem te onderscheiden van de Vlaamse dichter Jacobus Papa, maar tevens een ironische omschrijving van zijn nogal onpriesterlijke levenswandel. 

Zijn eigenlijke naam is Jacques Clément en hij produceerde een omvangrijk oeuvre met vijftien Missen een dito aantal Magnificats en enige honderden Motetten en chansons. Professor Bernet Kempers, een van mijn vroegere docenten aan de Muziekwetenschap opleiding in Utrecht, wijdde in 1928 ‘Jacobus Clemens non Papa und seine Motetten’ aan hem. 

Zoals de onnauwkeurige opgave van zijn geboorte- en sterfjaar aangeven, is vrij weinig bekend over zijn leven en loopbaan, al is wel duidelijk dat hij in Brugge werkzaam was maar nooit naar Italië ging, zoals veel van zijn collega’s noodzakelijk vonden.

Het ontbreken van die Italiaanse invloed maakt dat zijn geestelijke werken erg streng klinken. Dat past wel bij zijn heel serieuze en prachtige vierstemmige Requiem dat hier enigszins als understatement a cappella door het met 12 stemmen vrij grote Brabant ensemble met Helen en Kate Ashby, Alison Goldstream (s), Emma Ashby, Sarah Coatsworth, Claire Eddington, Fiona Rogeers (a), Alastair Carey, Andrew McAnersey (t) en Paul Charrier, John Stainsby en David Stuart (bs) wordt uitgevoerd.

Er zijn eerdere opnamen van dit werk door de Cappella Palestrina o.l.v. Maarten Michielsen (Wijnand van Hooff WVH 121) en door het Tudor koor o.l.v. Doug Fullington (Loft 1075), maar het is deze Stephen Rice de met zijn glorieuze uitvoering die in de kapel van het Merton College in Oxford is opgenomen voor de mooiste versie zorgt.

Verder is deze cd bevolkt door zeven, niet eerder opgenomen Motetten, pittige, gevarieerde, vrij lange werken met soms heel mooie expressieve momenten, zoals in het ongewone ‘Vae tibi Babylon et Syria’ (Wee, Babylon en Syrië), ook royaal en vol warme klanken gezongen.

Na zoveel duistere muziek is een opname met chansons van Clemens non Papa welkom. Jammer genoeg zijn die alleen verspreid over heel wat verzamelprogramma’s voorhanden.