Carter: Pianosonate; Cellosonate; Sonate voor fluit, hobo, cello en klavecimbel; Strijkkwartetten nr. 1 en 2; Triple duo; Night fantasies; In sleep, in thunder; Elegy; Concert voor klavecimbel, piano en twee kamerorkesten; Dust of snow; The Rose family; The Minotaur; Variations for orchestra. Jan de Gaetani (ms), Martyn Hill (t), Harvey Solberger (fl), Charles Kuskin (h), Fred Sherry, Joel Krosnik (vc), Gilbert Kalish (p), Paul Jacobs (p, kl), Composer’s quartet, The Fires of London, Chicago symfonie orkest o.l.v. James Levine, Contemporary chamber ensemble o.l.v. Arthur Weisberg, London Sinfonietta o.l.v. Oliver Knussen, Los Angeles kamerorkest; New York kamersymfonie orkest o.l.v. Gerard Schwarz. Nonesuch 7559-79922-1 (4u 29’) 1968-1994
Elliott Carter werd 11 december 2008 honderd jaar en voor deze gelegenheid putte Nonesuch uit zijn archieven onder de titel ‘A Nonesuch retrospective’ een reeks opnamen uit de periode 1968 tot 1990. Deels nog echt helemaal analoog dus, maar wat zou het: ze klinken er gedigitaliseerd niets minder goed om. Wie van mooie stereoweergave houdt, komt hier weinig te kort; in het Dubbelconcert is het extreme links-rechts effect haast te geprononceerd. Geleend werden de Orkestvariaties van een DG opname (431.698-2) uit 1994; het Triple duo en In sleep, in thunder verschenen oorspronkelijk op Wergo 6278-2 in 1985.
Voor een beschrijving van de componist en zijn belangrijkste werken kan worden verwezen naar de rubriek Componistenportretten. Wat hier bijeen is gebracht, zijn in essentie de stukken uit ’s componisten middenperiode toen Teresa Stern een belangrijke coördinerende rol speelde bij de programmering van het Nonesuch programma. Een andere centrale rol speelde pianist Paul Jacobs die zich met overgave en overtuiging inzet voor een aantal werken waar de piano aan te pas komt. En in het Dubbelconcert blijkt hij net als in de Sonate voor fluit, hobo, cello en klavecimbel met zijn barokkarakter te schitteren aan het klavecimbel. Alle werken waaraan hij meewerkt – en dus behalve de Pianosonate ook de Cellosonate behoren hier tot de hoogtepunten. Maar eigenlijk zowat alle vertolkingen ademen een hoog tot hoogste niveau; alleen in Hill haast te voornaam British in In sleep and thunder en hadden The fires of London wat lichtvoetiger mogen zijn in het Triple duo. Interessanter en origineler dan wel is gedacht, ontpopt de balletmuziek The minotaur zich.
Wat aan dit retrospectief helaas ontbreekt, is het Duo voor viool en piano met Paul Zazovsky. Een kwestie van rechten of van intrekking van die productie. Maar de ruil is niet slecht, want nu krijgen we in plaats daarvan de Orkestvariaties met Levine.
Voor wie deze fijne selectie wil aanvullen met andere werken, is het goed te wijzen op de opnamen van de Symphonia: sum fluxae speia en het Klarinetconcert door Michael Collins en het BBC symfonie orkest c.q. London Sinfonietta (DG 459.660-2), het Pianoconcert, Concert voor orkest en Three occasions door Ursula Oppens met het SWR omroeporkest o.l.v. Michael Gielen (Arte Nova 74321-27773-2), Strijkkwartet nr. 5; Duo; Cellosonate; Fragment; Figment en 90+ met Ursula Oppens en het Arditti kwartet (Auvidis MO 782122), de Enchanted preludes; Gra; Riconoscenza per Goffredo Petrassi; Scrivo in vento; Steep steps; Figment 1 en 2 (Remembering Mr. Ives); Dialogues; Mosaic; Rhapsodic musings door het New music concerts ensemble o.l.v. Robert Aitken (Naxos 8.559614), de Cellosonate; Con leggrezza pensoa; Ommagio a Italo Calvino; Elegy; Enchanted preludes; Gra; Scrivo in vento; Fragment 1 en 2; Figment 1 en 2 door het Johannes Martens ensemble (2L 2L545) en de Strijkkwartetten nr. 2, 3 en 5 door het Pasifica kwartet (Naxos 8.559363), het Hoboconcert, Esprit rude; Penthode; A mirror on which to dwell door Holliger c.s. met het Ensemble intercontemporain o.l.v. Pierre Boulez (Warner 8573-89227-2).
En dan is er de belangrijke dvd documentaire A labyrinth of time van Frank Scheffer (Ideal audience DVD 9DS17.