CD Recensies

CRUMB: BLACK ANGELS

 

Crumb: Black angels; Tallis: Spem in alium; Marta: Doom. A sigh; Ives: They are all there; Shostakovitch: Strijkkwartet nr. 8. Kronos kwartet. Nonesuch 7559-79242-2, 7559.79394-2 (61’41”). 1990

 

Intussen is het wat stil geworden rond het Kronos kwartet, maar rond de jaren negentig vorige eeuw zorgde het voor heel bijzondere programma’s met een wijd reikende verbeelding. Het thema van deze cd is ‘Oorlog en vervolging’.

Het driedelige kwartet Black Angels uit 1970 van George Crumb draagt als ondertitel ‘Thirteen images from the dark land’ en in verder verdeeld in 13 korte deeltjes met titels als ‘Sounds of bones and flutes’, ‘Lost bells’, ‘Devil music’, ‘Danse macabre, ‘Ancient voices’ en 3 ‘Threnody’s’. Als geheel vertegenwoordigen ze ze drie stadia van de zielenreis, van de zondeval via spirituele vernietiging tot verlossing.

Het werk werd geïnspireerd door de Vietnam oorlog en draagt ook twee inscripties: ‘in tempori belli’ (in tijd van oorlog) en ‘Voltooid vrijdag 13 maart 1970’. De componist beschreef het als een soort parabel over de verontrustende hedendaagse wereld. Verder is sprake van numeriek symbolisme en is een citaat uit Schuberts Der Tod und das Mädchen ingelast.

Zoals in veel werken uit die tijd vraagt de componist van zijn instrumentalisten om meer instrumenten te gebruiken dan hun eigen gereedschap; dat gaat hier van gongs, maracas en kristallen glazen tot vocale geluiden zoals fluiten, schreeuwen zingen en fluisteren.

Ook het Cicada kwartet (Cala CACD 77001) en het Miro kewartet (Bridge BRIDGE 9139) legden het werk vast, maar het Kronos kwartet is met afstand het beste.

Doom. A sigh is het  werk van de Hongaar István Marta die in muzikale termen een verontrustend beeld geeft van Roemeense dorpsbewoners die wanhopig vechten om hun persoonlijke identiteit te bewaren, geconfronteerd met dictatuur en vervolging. De vermenging van elektronische klanken, strijkkwartet en tevoren opgenomen volksliederen maakt een krachtige, ontroerende indruk.

In dit gezelschap lijkt Spem in alium van Thomas Tallis een vreemde eend in de bijt, maar de tekst is vermoedelijk ontleend aan het verhaal van Judith waarin koning Nebukatnezars generaal Holofernes het Joodse fort Bethulia belegerde. De eigen bewerking door het kwartet van dit liefst veertigstemmige motet klinkt heel bijzonder.

They are there! Van Ives dateert in zijn eerste korte liedversie uit 1917 naar aanleiding van de Eerste Wereldoorlog en herzag het in 1942 tijdens de Tweede; hier klinkt het in een bewerking door het Kronos kwartet.

Het Strijkkwartet nr. 8 van Shostakovitch is opgedragen aan de slachtoffers van oorlog en vervolging en past dus prachtig in dit bijzondere programma. Hier is concurrentie van het Hagen kwartet (DG 477.6146-2) en het Borodin kwartet (Virgin 561.630-2).

Van al deze vertolkingen had men niet meer mogen verwachten en de opname klinkt uitstekend.