ak: Symfonie nr. 9 in e op. 95 B. 178 Uit de nieuwe wereld; Heldenlied op. 111, B. 199. Symfonie orkest van de Beierse omroep o.l.v. Andris Nelsons.BR Klassik BR 900116 (64’17”). 2012

Dvorak: Symfonie nr. 9 in e op. 95 B. 178 Uit de nieuwe wereld; Heldenlied op. 111, B. 199. nieuwe wereld; Heldenlied op. 111, B. 199. NDR Elbphilharmonie orkest o.l.v. Krzystof Urbanski. Alpha 269 (61’30”). 2016

Dvorak: Symfonie nr. 9 in e op. 95 B. 178 Uit de nieuwe wereld; Symfonische variaties op. 78, B. 70. Symfonie orkest Vorarlberg o.l.v. Gérard Korsten. VMS 251 (66’20”). 2015

Aan het begin van de jaren negentig van de negentiende eeuw was Dvorak na Brahms de meest bewonderde componist van de Oostenrijkse dubbelmonarchie. Het was dan ook niet verrassend dat men aan hem dacht toen het New York National Conservatory of Music een nieuwe directeur zocht.

Dvoraks twee reizen naar de V.S. tussen 1892 en 1895 maakten van hem een van de supersterren van de romantische muziek, met meesterwerken zoals deze negende symfonie, het celloconcert en het Amerikaanse strijkkwartet in F.

Dvorak voelde zich in New York nooit op zijn gemak, maar hij paste zich aan bij de compositorische eisen. Hij stemde ook zijn stijl af op het Amerikaanse publiek: een eenvoudige opzet, dynamische ritmen en melodieën met een bekoorlijke en aanstekelijke opzet.

De symfonie nr. 9 verenigt al die kwaliteiten in zich en werd al snel zijn populairste orkestwerk. Hoewel de thema’s alle origineel zijn, zijn vele gekleurd door de pentatonische kenmerken van de Amerikaanse spirituals.

Met intussen wel meer dan tweehonderd opnamen van deze symfonie – waaronder prachtige van  Fischer (Channel Classics CCS SA 90110), Harnoncourt (Teldec 3984-25254-2), Kreizberg (Pentatone PTC 5186-019) en Jansons (RCO Live 4002) - kan men zich afvragen wat het nut is van nog steeds nieuwe. Natuurlijk willen dirigenten, orkesten en de vertakkingen van de muziekindustrie dit belangrijke werk in hun catalogus hebben, maar om zich daar prominent mee te profileren, wordt steeds lastiger.

Voor hun fans is het mooi dat de vertolkingen van Urbanski en Korsten zijn vereeuwigd, maar de enige die in de eredivisie meespeelt, is Nelsons.

Deze dirigent heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij Mariss Jansons dankbaar is als mentor. Hij verschijnt ook regelmatig als gastdirigent bij dies vroegere en huidige orkesten in Amsterdam en München.

De koppeling van Dvoraks populairste symfonie met het vier jaar laten gecomponeerde en minst bekende symfonisch gedicht Heldenlied (zaalopnamen uit 2010 en 2012), tonen precies aan wat de dirigent zo bijzonder maakt en welke opwinding hij op het podium (en in de zaal) kan genereren.

Het is knap om nog nieuwe frisheid in de symfonie te brengen, om het even of dat gaat om het gevoel van verwondering door de manier waarop het tweede thema uit het eerste deel wordt gefraseerd, of het drama dat hij in de finale realiseert. In het coda is gezorgd voor precies de juiste soort triomfantelijke hoogdravendheid. Zelden klonk het largo zo teer en vriendelijk. Een opname om naast de al genoemde te koesteren.

Samen met Ives’ The unanswered question, Adams’ Slonimsky’s earbox en Stravinsky’s Chant du rossignol is de symfonie van Dvorak ook op dvd te zien en te horen (C Major 71340-8).