Dutilleux: Symfonie nr. 2 Le double; Timbres, espace, mouvement (of De sterrennacht); Mystère de l’instant; Françoise Rivalland (cimb.) met he Nationaal orkest Lille o.l.v. Darrell Ang. Naxos 8.573596 (62’38”). 2016
Noch de experimentele richting van Boulez, noch de exotische van Messiaen volgde Henri Dutilleux. Eerder sloot hij met een helemaal zelf ontwikkelde stijl aan bij het door Debussy, Ravel en Roussel ingeslagen pad, al was hij best gevoelig voor experimenten en knap in het gebruiken van orkestrale kleuren.
De cd opent met de tussen 1955 en 1959 ontstane Symfonie nr. 2 met de ondertitel Le double, geschreven voor de Koussevitzky Stichting in Boston. Het opvallende aan dit werk, en vandaar de titel, is dat het is geschreven voor twee ensembles, een clubje van twaalf musici met belangrijke rollen voor het slagwerk en een klavecimbel tegenover het grote orkest. Er ontstaat een interessant spel tussen beide groepen, die elkaar nu eens confronteren, dan weer samengaan en zo diverse relaties in een voortdurende dialoog ontwikkelen: een ‘muzikaal spiegelspel in wisselende kleuren’ met tot slot de nodige jazzinvloed. Er is wel verband gelegd met het schilderij ‘d’où venons-nous? Que sommes nous? Où allons nous?’ van Gauguin dat als hoesfoto is gebruikt.
Ook Timbres, espace, mouvement werd in 1976 op een Amerikaanse bestelling, ditmaal van het orkest uit Washington, geschreven. Rostropovich voerde het werk daar in 1978 uit en nam het in 1990 met het Frans nationaal orkest op (Erato 2292-45626-2). Ditmaal kwam de inspiratie van het schilderij De sterrennacht van Van Gogh dat hij in 1889 vanuit zijn raam in Saint Rémy maakte.
Het ging er Dutilleux niet om hier een symfonisch gedicht of een muzikale beschrijving van dat schilderij te maken, maar een impressie van ruimte en opwaartse beweging te geven. Om dat in het driedelige werk te bereiken, liet hij violen en altviolen weg, maar voegde houtblazers en slagwerk toe. Het later toegevoegde korte tussenspel tussen ’Nébuleuse’ en ‘Constellations’ is overgelaten aan twaalf celli.
Zo mogelijk nog fascinerender is het voor Paul Sacher geschreven Mystère de l’instant uit 1989. Een reeks van tien korte momentopnamen met titels als ‘Litanies’, ‘Rumeurs’, ‘Echo’, ‘Embrassement’ en ‘Métamorphoses’. Opnieuw gaat het vooral om de inkleuring. Daar komt het Hongaarse cimbalom aan te pas dat kundig wordt bespeeld door Françoise Rivalland. Verder horen we vierentwintig strijkers en slagwerk in dit ‘mysterie van het moment’.
Natuurlijk zijn meer, meestal anders gekoppelde opnamen van deze werken voorhanden, maar uit onverwachte, provinciale hoek onder de onbekende, in 1979 in Singapore geboren Darrell Ang zorgde Naxos tegen een vriendelijke prijs een van de mooiste.