Dussek: Pianoconcerten nr. 14 in G op. 49 C. 187 en 8 in Bes op. 22 C. 97; Tableau ’Marie Antoinette’ in c op. 23 C. 98. Andreas Staier (fp) en Jean-Michel Forest (spr) met Concerto Köln. Capriccio 10.444 en 5072 (66’31”). 1992

Naarmate meer en meer werken van Jan Ladislav Dussek op cd verschijnen wordt het door het grote aantal dat hij schreef en het nalaten van een eigen nummering steeds frustrerender om ze alleen op grond van opusnummer en toonaard te identificeren. Gelukkig ondernam Howard Craw daartoe een goed geslaagde poging in 1964 door de werken in chronologische ontstaansvolgorde te nummeren, maar jammer genoeg de werken niet afzonderlijk van een nummer te voorzien.

Daarom legde ik zelf maar een nummerlijstje van de 15 bekende Pianoconcerten (en de 2 dubieuze Klavecimbelconcerten) aan. Howard Shelley is de enige andere pianist die nr. 8 met een moderne vleugel opnam met een traditioneel Ulster orkest (Hyperion CDA 68211) waardoor alleen al de historiserende Capriccio uitgave de voorkeur verdient.  

Maar eigenlijk is het veel interessanter om de aandacht te vestigen op het hier 11’40” durende solowerk dat wordt aangekondigd als Tableau Marie Antoinette, maar beter bekend is als Les soufrances de la reine Marie Antoinette of The sufferings of the queen of France, een uitgesproken programmatische compositie uit de Franse revolutietijd (1793) toen Dussek al een goed nieuwe basis in Engeland had gevonden.  

In een notendop worden de laatste dagen van Marie Antoinette muzikaal als volgt geïllustreerd: 1 largo: de koningin word gevangen genomen; 2 maestosamente: ze denkt na over haar vroegere grandeur; 3 agitato assai - andante: haar kinderen worden afgepakt; laatste vaarwel; allegro con furia  de doodstraf wordt uitgesproken; allegro innocente: haar berusting; andante agitato: de situatie de nacht voor haar executie; de wacht die haar naar de executieplaats begeleidt arriveert; lento: de uitmars; presto furioso: het boze tumult van de volksmenigte wordt hoorbaar; molto adagio: de koningin bidt tot de Almachtige vlak voor haar dood; de guillotinebijl valt; allegro maestoso: apotheose.

Dat leidde tot een interessant muziekstuk met veel modulaties en retorische figuraties om dramatische effecten als gezucht, vallende tranen, slaande trommels en de val van de bijl te illustreren. Pathetisch, melodramatiisch,  te veel emoties? Niet in de manier waarop Staier het werk speelt.

Dat hier een spreekstalmeester in de persoon van Michel Forest in 18e eeuw Frans als soms onvermijdelijke overlapping van de muziekgedeelten te pas komt, is niet voorgeschreven en had misschien beter achterwege kunnen worden gelaten.