Dvorak: Bagatellen voor harmonium, 2 violen en cello nr. 1-5 op. 47, B. 79; Terzetto voor 2 violen en altviool in C op. 74, B. 148; Strijkkwintet in G op. 77, B. 49. Scharoun ensemble. Tudor 7187 (69’48”). 2013

Volgens Van Dale staat het Franse begrip Bagatelle voor een ‘klein, licht muziekstuk’. De vroegste Bagatelles komen we tegen in Couperins dixième Ordre de clavecin. Bekender zijn de Kleinigkeiten die Beethoven naast Für Elise in op. 33, 119 en 126 verzamelde. Die lijn kan worden voortgezet via Liszt, Dvorak, Bartók, Sibelius, Webern, Finzi tot Ligeti en Zorn die in 2015 op de proppen kam met driehonderd Bagatellen.

Dvorak schreef zijn vijftal in 1878 voor de ongewone combinatie van harmonium, 2 violen en altviool. Zo’n harmonium als kamerorgel was, nadat het in 1842 was geperfectioneerd, in de tweede helft van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste een belangrijke bron voor huiselijk muziek maken, maar behalve in bepaalde religieuze kringen horen we tegenwoordig het tegenwoordig maar zelden meer. Vandaar dat nu Dvoraks Bagatellen meestal alleen door strijkers worden gespeeld.

Maar Wolfgang Kühnl (harm), Wolfram Brandl en Rachel Schmidt (v), Micha Afkham (va), Richard Duven (vc) en Peter Riegelbauer (cb) van het Scharoun ensemble houden nog de oorspronkelijke vorm aan en dat maakt dat de muziek inderdaad heel huiselijk en rustiek klinkt. Hoewel het slechts om zo’n achttien minuten muziek gaat, zijn deze Bagatellen de belangrijkste aanleiding om deze mooie uitgave te koesteren. Beide andere werken worden ook gaaf verklankt en daarvan is dan weer het Trio het interessantst. 

De enige alternatieven die ik ken zijn van Frank Braley en het ensemble Explorations (Harmonia Mundi HMC 90.11880) en van Miroslav Kampelsheimer en het Vlach kwartet (Bonton 710072/3) maar die zijn nauwelijks beter.