Feldman: Three voices. Juliet Fraser (s). Hat Art 198 (52’13”). 2015
De Engelse sopraan Juliet Fraser is ‘artist in residence’ tijdens November Music van 6-15 november 2020 in Den Bosch. Tot de werken die ze daar uitvoert behoort Three voices uit 1982 van Morton Feldman (1926 - 1987) waarin in acht delen de stem nader wordt verkend. Gelukkig is daarvan al haar opname bekend.
In zijn werken van na 1977 klonk Feldmans muziek steeds intenser en werden ze meestal ook langer, Dat blijkt uit de late pianowerken en die voor piano en strijkers. Sommige andere werken bleven vrij onbekend en dat geldt in het bijzonder voor Three voices uit 1982, een compositie die werd geschreven na de dood van de schilder Philip Guston, een van zijn beste vrienden voor wie hij een van zijn langste werken schreef: het vier en een half uur durende ‘For Philip Guston’. Daarvan bestaat een opname met Eberhard Blum, Nils Vigeland en Jan Williams (Hat Hut 451041/4, 4 cd’s).
Een van de werken die enigszins aan de aandacht ontsnapten is Three Voices, een wat paradoxale titel omdat er maar één stem aan te pas komt die wordt begeleid door twee van tevoren opgenomen versies om zo een bijzonder driestemmig geheel te krijgen. Ook hierin spelen herinneringen aan Philip Guston en een andere overleden vriend, de dichter Frank O’Hara’, een rol. Symbolistisch betekent dit dat in dit werk één levende stem wordt geschaduwd door twee dode. Bepaalde frasen worden telkens met verschillende nadruk herhaald tot dat ze worden ‘bevroren’ in prachtige dissonanten voordat ze zich in nieuwe varianten verder ontwikkelen. Veel van dit gebabbel is woordloos en wordt gezongen in open klinkers die de vertolkster zelf mag kiezen. De tekstfragmenten die Feldman daarvoor uitkoos, zijn uit O Hara’s korte gedicht ‘Wind’ dat aan hem was opgedragen en dat in deze vertolking pas in zijn geheel na ongeveer twintig minuten opduikt als het laatste spoor van iets dat is weggeërodeerd. Dat geeft een verrassend effect.
Hariet Frasers vertolking is zeer beheerst en juist van tempo en daardoor ook heel biologerend. Zoals veel van Feldmans werken bezit Feldman’s Three voices een unieke, blijvende schoonheid. Het werk werd opgedragen aan Joan la Barbara die het ook vastlegde (New Albion NA 018 CD), maar Fraser bevalt me beter. Ga vooral naar haar luisteren in Den Bosch.
Voor de volledigheid: ook Marianne Schuppe (Col Legno WWE 1 CD 20249) maakte daar een solo opname van, terwijl het Ensemble accroche de taak verdeelde over Françoise Kubler, Madeleine Koebel en Laura Zimmermann (L’empreinte digitale ED 13189).