Gerhard: Concert voor orkest; Symfonie nr. 2 (versie I). BBC symfonie orkest o.l.v. Matthias Bamert. Chandos CHAN 9694 (54’40”). 1997

Roberto Gerhard (1896-1970) werd in de buurt van Barcelona geboren uit een Duits-Zwitserse vader en een uit de Elzas  komende moeder. Hoewel hij Catalaan geboren en getogen was, had hij een cosmopolitische kijk op de wereld. Na zijn studie bij Granados en Pedrell belandde hij enige jaren in Wenen en Berlijn als leerling van Schönberg. 

In Barcelona raakte hij bevriend met Miró en Casals, werd een stuwende kracht van de artistieke avant-garde in zijn land. Maar na de Spaanse burgeroorlog vluchtte hij eerst in 1939 naar Parijs en vestigde hij zich later in Engeland.

Zijn vroege composities verwijzen expliciet naar de Spaanse en Catalaanse cultuur.Die stijl kwam in de jaren ’40 tot volle wasdom en culmineerde in het ballet Don Quixote (een selectie daaruit is ook door Perez opgenomen op Valois V 4660) en de in deze rubriek besproken opera De Duenna (Chandos CHAN 9520).

De erfenis van Schönbergs serialiteit zorgde daarna voor een radicaal andere kijk op het componeren, waarvoor Gerhard in de jaren ’60 echt in de avant-garde verscheen en een bredere erkenning kreeg. Tegenwoordig wordt hij gewaardeerd als een van de Belangrijkste twintigste eeuwse Spaanse componisten, hoewel hij zich Brit voelde. Begrijpelijk, want zijn beste werken ontstonden in zijn Engelse periode. Daaronder een vijftal symfonieën, enige concerten en kamermuziek, waaronder drie ‘astrologische’ werken als Gemini, Libra en Leo, op cd te vinden in vertolkingen door het Collegium Novum uit Zürich onder Peter Hirsch (Neos 11110). 

Gerhard typeerde zijn muziek als athematisch, wat inhoudt dat de muzikale structuur niet wordt bepaald dor melodie en harmonie, maar door ritme, klankkleur, textuur. Dat geldt bivoorbeeld voor het Concert voor orkest (1965) waarmee hij groot succes had vanwege de ongewoon vitale en oorspronkelijke orkestbehandeling die enigszins aan Varèse doet denken.

De Symfonie nr. 2 uit 1959 is in 1968 gehercomponeerd als Metamorphises omdat hij de oorspronkelijke vorm te cerebraal vond. Van die latere, door Anthony Boustead voltooide vorm bestaat een opname van ht Symfonie orkest Tenerife o.l.v. Victor Pablo Pérez (Montaigne MO 78210-2).

De symfonie beleeft een paar hoogtepunten aan het begin van het tweede deel met zijn bijzondere slagwerk bijdragen en het scherzo, een palindroom met de sfeer van een nachtmerrie.

Bamert toont zich in beide werken een heel overtuigende Gerhard pleitbezorger.