Golijov: Ayre; Berio: Folk songs. Dawn Upshaw met resp. The Andalucian dogs en instrumentaal ensemble. DG 477.5414 (62’00”). 2004
Osvaldo Golijov (geb. 1960) is een muzikale kosmopoliet ten voeten uit. Hij werd geboren in een Oost-Europese Joodse familie die in Argentinië terecht kwam, maar verbleef ook jaren in Jeruzalem, studeerde in Sinas en de VS. (bij Rumba), leerde het Kroos kwartet kennen en schreef werk voor dat ensemble: The teams and praters of Isa the Blind (Nonesuch 7559-79444-2) en K’in sventa ch’ui me’tik Kwadulupe (Festival voor de Heilige Moeder Guadeloupe) en assimileerde allerlei invloeden van zigeunermuziek, via kletzmer, de Argentijnse tango, Mexicaanse rockmuziek, Joods liturgisch gezang tot Bach herinneringen.
Met zijn Rocketekya (Naxos 8.559403) leverde de componist een fusiestuk waarin kletzmer, Zuid Amerikaanse ritmen en rock esthetica tot een wonderbaarlijk mengsel leiden. Al eerder zette Upshaw zich in voor Golijov. Op Nonesuch 7559-79812-2 vertolkte ze met pianobegeleiding zijn lied ‘Lúa decolorida’ op tekst van de negentiende eeuwse Galicische dichteres Rosalía de Castro, een lied dat later deel ging uitmaken van Golijovs Pasión según San Marcos (Hänssler 98.404). Verder vertolkte ze de rol van O’Connor in zijn opera Ainadamar waarin leven en dood van de dichter Federico Garciá Lorca zijn behandeld (DG 477.6165).
Voor zijn elf liederen voor sopraan en kamerensemble Ayre liet hij zich hoorbaar inspireren door Berio en diens (eveneens) elf Folksongs. Opnieuw had hij Upshaw als privé muse op het oog als ideale interprete van dit materiaal uit de Joodse (melancholiek Sefardische), Christelijke en Arabische cultuur. Mee dankzij de begeleiding die bestaat uit fluit, klarinet, hoorn, altviool, cello, contrabas, harp, hyperaccordeon, gitaar/ronroco, slagwerk en elektronica is sprake van verbluffend contrastrijke, haast chaotische kleurenmengsels, stijlen, emoties. Soms gaat het om pure volksmuziek, dan om minimal music, elektronische abstracties, milde sfeerschilderingen. Het resultaat is heel verrassend en pakkend Alles getuigend van grote intensiteit en overgave, niet alleen van de componist, maar juist ook van de uitvierenden, de bewonderenswaardige Upshaw voorop.
De koppeling met Berio’s Folksongs lag natuurlijk voor de hand. Deze voor Cathy Berberian geschreven cyclus, dartel, speels door haar gezongen (RCA 09026-62540-2) blijft natuurlijk een authentiek unicum. Upshaw heeft een geschooldere stem, klinkt wat warmer en gevoeliger met de voorgeschreven begeleiding van fluit, klarinet, altviool, cello, harp en slagwerk. Een aanrader, in alle opzichten!