Gerhard: Symfonie nr. 3 Collages; Epithalamion Pianoconcert. Geoffrey Tozer met het BBC Symfonie orkest o.l.v. Matthias Bamert. Chandos CHAN 9556 (65’10”). 1997

Gerhard: Libra; Gemini; Leo; 3 Impromptu’s; Concert for 8. New Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard. Largo 4134 (63’33”). 1996

De vier symfonieën, samen met het Concert voor orkest uit 1965 en Epithalamion uit 1965/6 behoren tot Gerhards beste werken. Zin orkestratie heeft hier een nieuw briljant niveau bereikt in een verrassende caleidoscoop van klanken en hij slaagt er volkomen in om samenhangende orkestrale vormen te maken die niet zozeer door thematiek als wel door een goede balans tussen klankweefsel, kleur en ritme bijeen worden gehouden.

De componist beschrijft hoe de Derde symfonie(1960) werd geïnspireerd tijdens het waarnemen van een zonsopgang tijdens een vlucht terug naar Engeland op 9km hoogte. Een ervaring die hij vergelijkt met de klaroenstoot van wel tienduizend trompetten. In dat werk combineert Gerhard een zwaar bezet orkest met elektronische klanken van een magnetische band en het resultaat is een visionair soundscape met het gevoel van oneindige ruimten en afstanden.

Het in dezelfde periode ontstane Epithalamium is ook een zelfde soort showstuk voor orkest met een prominente rol voor het slagwerk. Maar hier overheerst een sombere stemming ondanks het feit dat de titel is afgeleid van en huwelijksode van Edmund Spenser.

De componist gebruikt het grote ensemble met een zekere terughoudendheid en ontketent maar een paar keer de volle kracht van het orkest. De lange, langzame dialoog tussen de fluitsolo en de strijkers met een trage hypnotische paukenbegeleiding behoort tot de mooiste momenten.

Matthias Bamert nam meteen alle symfonieën op, maar omdat nr. 3 de belangrijkste is, lichten we deze eruit. Dirigent en orkest zwelgen terecht in exuberante klanken en het evenwicht met de bandgeluiden is erg goed uitgekiend. De vertolking van Epithalamion is vrijwel volmaakt met prachtig spel van de solofluit. De knap realistische opname laat het allemaal goed uitkomen.

Van Gerhards kamermuziek stippen we terloops de opname door het Nieuw Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard van Libra, Gemini en Leo aan, samen met de 3 Impromptu’s en het Concert voor 8 in superieure verklankingen vol ritmische energie. Vooral Libra en Leo zijn geweldig: muziek vol verrassend nieuwe klanken en zeer effectieve instrumentale effecten waar we door de directe opname met het oor worden opgedrukt. Een ideale introductie in Gerhards klankwereld.