Górecki: Symfonie nr. 3 op. 36. Dawn Upshaw (s) met London Sinfonietta o.l.v. David Zinman. Nonesuch 7559-79282-2 (53’41”). 1991

Górecki: Symfonie nr. 3 op. 36; Stukken voor strijkorkest “in oude stijl” nr. 1-3. Zofia Kilanowicz (s) met het Pools Nationaal Omroeporkest o.l.v. Antoni Wit. Naxos 8.550822 (66’02”). 1993

Voor zijn Symfonie nr. 3, de ‘Symfonie van de bedroefde liederen’ uit 1976, ontleende Górecki waarschijnlijk zijn inspiratie aan Ives en Szymanowski, met name in het gebruik van elkaar overlappende melodieën die aan volksliederen en kerkmuziek zijn ontleend.

Het begin van het werk welt op uit diepe basmelodieën, ontwikkelt de eerste helft van een canon voor strijkers totdat een klokachtig figuurtje van de piano de sopraan aanzet tot een vijftiende eeuwse hymne.

In het tweede deel – het emotionele hart van de symfonie – omlijst verlangend, stralend orkestspel een prachtig lied van de sopraan. Het contrast tussen de schoonheid van het geluid en de verschrikking van de tekst (die is ontleend aan in een celdeur gekraste notities van een achttienjarig meisje in Gestapo gevangenschap) intensiveert het effect van dat lied.

De luisteraar klampt zich voor troost aan de tere muziek om de visioenen van deze nachtmerrie en de omstandigheden waaronder te tekst ontstond te verzachten. Dit is een heel andere benadering van de Nazi wreedheden dan Nono in zijn Il canto sospeso liet horen. 

In het laatste deel gaat de tekst over een moeder die haar zoon heeft verloren uit een volkslied; mogelijk is hij in de strijd gevallen. Het werk eindigt met een wat vage, zachte, onbesliste cadens.

Dawn Upshaws  pure, duidelijke tonen maken haar opname tot een belevenis die wordt bekrachtigt door een haast panoramische opname. Op het punt van spiritualiteit en inlevingsvermogen is de Naxos opname echter haast nog aangrijpender.