Händel: Jephta HWV. 70. James Gilchrist (t), Susan Bickley (ms), Sophie Bevan (a), Robin Blaze (ct), Matthew Brook (b) met The Sixteen o.l.v. Harry Christophers. Coro COR 16121 (3 cd’s, 2u. 48’18”). 2014

In november 2016 werd door de Nationale Opera een aantal voorstellingen gegeven van Händels tot opera opgewaardeerde laatste oratorium Jephta. Aanleiding om hier nog eens op dat werk terug te komen aan de hand van de meest recente opname. 

Jephta was een van de beruchte figuren die al te snel en ondoordacht beloftes beloftes doen waar het over het lot van zijn kinderen gaat. Hij had dat gemeen met Abraham en Agamemnon. Abrahams zoon werd door goddelijke interventie de dood bespaard, maar Jephta’s dochter – die in Händels oratorium Iphis heet en Agamemnons dochter Iphigenia bleef dat lot niet bespaard.

In de tijd waarin in de achttiende eeuw de ideeën van de Verlichting doorbraken, waren mensenoffers uit den boze. Ook in Deuteronomium werd dit al aangestipt. Een classicus die zich bewust was van de parallel met Agamemnon vond een uitweg in de Hebreeuwse tekst van het Boek der Rechteren waarin Jephta zijn dochter als maagd in Gods dienst aanbeveelt.

Het Hebreeuwse woord voor offer biedt kennelijk deze ontsnappingsclausule en de bijbel laat het uiteindelijke lot open: ‘hij hield de gedane belofte en zij stierf als maagd’.

In een alternatieve versie van het verhaal van Iphigenia, Iphigenia in Tauris (toneelstukken van Euripides en Goethe, opera van Gluck) redde Artemis haar en zorgde dat ze priesteres werd.

Deze Jephta was het onderwerp van Händels laatste en donkerste oratorium. Aan het eind van het slotkoor van het tweede deel ‘How dark, o Lord are they decrees’ noteerde de componist: “Reached here on 13 February 1751, unable to go on owing to weakening of the sight of my left eye”.

De testaria voor Jephta is ‘Waft her, angels through the skies’ aan het begin van deel drie. James Gilchrist maakt daarvan een hoogtepunt door een vrij langzaam tempo te kiezen, maar de emotie er niet te dik op te leggen. Hij is hier duidelijk de vader die het beste voorheeft met zijn dochter wat da capo nog eens wordt onderstreept. Al eerder heeft hij in ‘Deeper and deeper still’ zijn  angst en zorg mooi geuit.

Het grote moment van Sophie Bevan als Iphis komt al eerder in het tweede deel met ‘Tune the soft melodious lute’ met nogal anachronistisch een harp extra bij de (aarts)luit begeleiding. Ze zingt die rol prachtig in de wetenschap dat haar vader ze wil opofferen en de consequenties daarvan beseffend.

De verdere ondersteunende rollen zijn goed bezet door Susan Bickley, Robin Blaze als Hamor, puur van stem en toewijding en Matthew Brook.

Er is nog een leuk extraatje: voor een nieuwe uitvoering in 1753 voegde Händel de aria ‘Freedom now once more possessing’ aan het begin van het het tweede deel toe.

De tot nu toe verkoren opname van John Eliot Gardiner (Philips 422.351-2) is gelukkig behouden (Decca 478.0398), maar deze nieuwe uitgave in temidden van nog wel acht andere alternatieven van Harnoncourt (Teldec 8.35499), Marriner (Decca 425.701-2), Biondi (BIS CD 1864), Creed (Brilliant Classics 94668), Grünert (Carus 83.422), Somary (Vanguard 08.5091-73), Budday (K & K 393064360X) en Stern (Pierre Verany PV 707032/3) wel de beste.