Haydn: Mis nr. 11 in d Missa in angustiis, Nelsonmesse H.XVII/11; Te Deum in C H. XVIIIc/2. Felicity Lott (s), Carolyn Watkinson (a), Maldwyn Davies (t), David Wilson-Johnson (bs) met The English Concert en –koor o.l.v. Trevor Pinnock. Archiv 423.097-2 (50’04”). 1986 

Haydn: Missen nr. 11 in d Missa in angustiis, Nelsonmesse H.XVII/11 en 12 in Bes Theresienmesse H. XVII/12; Te Deum in Bes H. XXIIi/c. Donna Brown (s), Sally Bruce-Payne (ms), Peter Butterfield (t), Gerald Finley (bs) met het Monteverdikoor en The English baroque soloists o.l.v. John Eliot Gardiner. Philips 470.2876-2 (2 cd’s, 1u. 29’11”). 1997/2001

Na de dood van prins Nikolaus Esterházy in 1790 werd het orkest waarmee Haydn bijna dertig jaar had gewerkt, ontbonden door diens amuzikale zoon Paul Anton en Haydn werd met een royaal pensioen van zijn belangrijkste hoftaken ontslagen.

Paul Anton maakte echter bij bijzondere aangelegenheden aanspraak op Haydns diensten, zoal de viering van zijn verjaardag, waarvoor elk jaar een nieuwe mis moest worden gecomponeerd.

De Nelsonmis werd voor het eerst uitgevoerd in 1798. Die naam bestond toen nog niet, maar later nam de componist die van Missa in angustiis (Mis in tijden van nood) over. Deze slaat op de moeilijke periode van de Napoleontische oorlogen.

Haydn ontmoette Lord Nelson toen deze Britse admiraal in 1800 de Esterházy’s bezocht. Waarschijnlijk werd de mis ter ere van de overwinnaar van Abukir uitgevoerd; het is de grootste en de enige in mineur.

Eigenlijk alleen een orkest met authentieke instrumenten kan volledig recht doen aan de scherpe en levendige kanten van deze compositie. Vooral Pinnock laat de pikante dissonanten van het ‘Kyrie’ fraai naar voren komen, mede met behulp van het indringende strijkersspel, soms bijna angstaanjagend en krachtig doorsneden met broze roffels van de pauken en doordringende oproepen van de trompetten. Op andere momenten in de uitvoeringen schitteren van vreugde en klassieke elegantie. Een vertolking vol uitroeptekens.

Dat daarna ook het plechtige Te Deum dat aantoont hoezeer Haydn na zijn bezoek aan Engeland onder de invloed stond van Händels kerkmuziek - en bij Gardiner nog de Theresienmesse – mooi lukten, spreekt welhaast vanzelf.

Vergeleken met de vele andere opnamen van o.m. Hickox (Chandos CHAN 0640 en Decca 448.983-2), Willcocks (Decca 458-623-2), handhaven Pinnock en Gardiner zich voortreffelijk.